Alstom Citadis 100
Alstom Citadis 100 to dwie serie tramwajów niskopodłogowych z rodziny Citadis, które były produkowane w chorzowskim zakładzie Alstomu w latach 1999–2001. W sumie powstało 21 egzemplarzy, które obecnie są eksploatowane w Gdańsku (4 sztuki) oraz w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (17 sztuk).
Historia
W 1995 roku firma Konstal wyprodukowała pierwszy tramwaj z fragmentem niskopodłogowym (około 25%) – dwuczłonowy model 112N. Powstał tylko jeden egzemplarz, który został sprzedany do Warszawy. W 1997 roku Konstal stworzył kolejny model tramwaju z częściowo niską podłogą (około 15%) – trójczłonowy 114Na. Wówczas powstały dwie sztuki, które trafiły do Gdańska.
W 1998 roku Konstal, współpracując z Tramwajami Warszawskimi, opracował prototypy tramwajów niskopodłogowych – jeden egzemplarz 116N oraz dwa egzemplarze 116Na. W latach 1998–2000 zbudowano 26 seryjnych tramwajów 116Na/1, które składały się z trzech członów i miały około 60% niskiej podłogi.
Na podstawie zdobytego doświadczenia w produkcji wcześniej wymienionych tramwajów, a szczególnie typu 116Na, Alstom Konstal opracował nową rodzinę tramwajów – Citadis 100, zaprojektowaną z myślą o rynku polskim (Konstal został przejęty przez francuski koncern Alstom w 1997 roku).
Konstrukcja
Tramwaje Citadis 100 to trójczłonowe, jednokierunkowe pojazdy z częściowo niską podłogą.
Wózki
Tramwaje oparte są na dwóch wózkach napędowych umieszczonych pod skrajnymi członami oraz jednym wózku tocznym pod członem środkowym. Wózki napędowe dla Citadisów 100 zostały wyprodukowane przez Linke-Hofmann-Busch w Salzgitter, a takie same wózki Alstom montował wcześniej w tramwajach Citadis 200 dla Magdeburga. Wózki toczne zostały wyprodukowane w Chorzowie.
Nadwozie
NGd99 wyposażony jest w dwie pary dwupłatowych, odskokowo-przesuwnych drzwi o szerokości 1300 mm w niskopodłogowych częściach 1. i 3. członu. Dodatkowo na początku 1. i końcu 3. członu znajdują się drzwi jednopłatowe, z których pierwsze stanowią wejście dla motorniczego. Model 116Nd również ma po dwie pary dwupłatowych drzwi o szerokości 1300 mm w 1. i 3. członie, gdzie pierwsze drzwi służą jako wejście dla motorniczego.
Dzięki obniżeniu wysokości podłogi w części wysokopodłogowej, okna w Citadisach 100 są na jednej linii. Niektóre z okien mają małą górną część uchylną.
NGd99 i 116Nd mają przy drugich drzwiach wysuwany pomost, który ułatwia wjazd osobom na wózkach inwalidzkich, a jego obsługa odbywa się z miejsca pracy motorniczego.
Citadisy 100 są wyposażone w zewnętrzne wyświetlacze pikselowe, które pełnią funkcję tablic kierunkowych.
Silniki
Citadisy 100 napędzane są przez 4 asynchroniczne silniki chłodzone powietrzem, o mocy 120 lub 140 kW. Układ sterowania oparty jest na elementach półprzewodnikowych IGBT, co pozwala na odzysk energii podczas hamowania. Przemiana prądu stałego na zmienny zachodzi w falownikach Onix 800 produkcji Alstom. Cała aparatura znajduje się na dachu tramwaju.
Wnętrze
W części pasażerskiej modelu NGd99 znajduje się 44 miejsca siedzące oraz stanowisko do mocowania wózków inwalidzkich. Z kolei część pasażerska 116Nd ma 22 normalne miejsca siedzące, 12 miejsc tzw. 1½ (o szerokości 70 cm) oraz 2 stanowiska do mocowania wózków. W pobliżu drzwi znajdują się wielofunkcyjne kolumny wyposażone w kasownik, hamulec bezpieczeństwa, przycisk otwierania drzwi, głośnik informacji pasażerskiej oraz kosz na śmieci.
Stanowisko motorniczego w Citadisach 100, oprócz standardowego wyposażenia, ma klimatyzację oraz komputer techniczny, który na bieżąco wyświetla istotne informacje o podzespołach.
Modernizacje
W marcu 2016 roku ZKM Gdańsk ogłosił przetarg na modernizację wszystkich 4 tramwajów. Przetarg wygrał Modertrans, który jako jedyny złożył ofertę modernizacji wszystkich wozów do lipca 2017 roku za kwotę 1,75 mln zł za pojazd. Pod koniec maja w Gdańsku znajdowały się 2 odnowione tramwaje, z których jeden kursował z pasażerami.
Od połowy 2019 roku do lutego 2021 w Zakładzie Usługowo Remontowym Tramwajów Śląskich trwała modernizacja jednego z tramwajów 116Nd. Modernizacja obejmowała m.in. zabudowę nowego wnętrza, nowych siedzeń, wymianę oświetlenia wewnętrznego i zewnętrznego, wymianę całego oszklenia z zastosowaniem szyb przyciemnianych, montaż klimatyzacji oraz gniazd USB, a także wprowadzenie wizualnego i głosowego systemu informacji pasażerskiej. Po zakończeniu modernizacji tramwaj otrzymał oznaczenie 116Ndm. Planowane jest, aby wszystkie tramwaje przeszły potrzebne prace modernizacyjne.
Eksploatacja
Gdańsk
21 grudnia 1999 roku do Gdańska dotarł pierwszy z czterech zamówionych Citadisów. W pierwszych dniach po dostarczeniu tramwaj był testowany pomiędzy zajezdnią Wrzeszcz a pętlą w Oliwie. 29 grudnia odbył się pierwszy oficjalny przejazd na linii nr 2 Jelitkowo – centrum, do obsługi której tramwaje zostały zakupione. W styczniu 2000 roku rozpoczęto planową eksploatację pierwszego wagonu, a w maju zakończono dostawy.
Citadisy nie były pierwszymi niskopodłogowymi tramwajami w Gdańsku, ponieważ od 1997 roku eksploatowane były tam 2 pojazdy Konstal 114Na.
W latach 2009–2013 wszystkie 4 tramwaje zostały przemalowane na wzór nowych gdańskich tramwajów Bombardier Flexity Classic.
W ramach modernizacji tramwaje otrzymały kremowo-niebieskie malowanie, nawiązujące do przedwojennej stylistyki gdańskich tramwajów. Patronami tramwajów zostali gdańscy księża zamordowani przez narodowych socjalistów: Franciszek Rogaczewski, Bronisław Komorowski, Marian Górecki oraz Bruno Binnebesel.
Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia
W 1998 roku Przedsiębiorstwo Komunikacji Tramwajowej w Katowicach podpisało umowę z Alstomem na zakup 17 Citadisów oraz remont trasy Katowice – Chorzów – Bytom (linie nr 6 i 41), do obsługi której tramwaje zostały zakupione.
30 czerwca 2000 roku w chorzowskich zakładach Alstomu odbyła się prezentacja pierwszego z siedemnastu zakupionych Citadisów, a 17 lipca tramwaj został zaprezentowany podczas Dni Chorzowa. 4 sierpnia rozpoczęły się testy, a 17 września 2001 roku w zajezdni Zawodzie miała miejsce uroczystość oficjalnego wprowadzenia tramwajów do ruchu, połączona z prezentacjami w Katowicach, Chorzowie i Bytomiu. Powodem opóźnionego wprowadzenia do eksploatacji były opóźnienia w remontach torowisk, do których obsługi zakupiono Citadisy. W 2001 roku w lokalnej prasie przeprowadzono plebiscyt na imię dla nowych tramwajów, w którym wybrano imię Karlik.
Tramwaje stacjonują w zajezdni Zawodzie oraz Gliwice. Z powodu niewłaściwej skrajni, śląskie Citadisy mogą obsługiwać jedynie część tras.
Od momentu wprowadzenia Citadisów do ruchu w 2001 roku były one jedynymi niskopodłogowymi tramwajami w konurbacji górnośląskiej aż do 2014 roku, kiedy to rozpoczęto eksploatację pojazdów Pesa Twist. Po dostawach Twistów, Citadisy zaczęto kierować na inne trasy niż Katowice – Bytom, a w 2016 roku 4 sztuki obsługiwały linię nr 4 w Zabrzu.
2 grudnia 2016 roku na ulicy Łagiewnickiej w Bytomiu jeden z Citadisów zderzył się z tirem, w wyniku czego jedna osoba została ranna.
Szczecin
Z powodu opóźnienia w dostawie tramwajów typu 105N2k/2000, do Szczecina w ramach rekompensaty trafił pierwszy egzemplarz niskopodłogowego tramwaju typu 116Nd. Wagon ten otrzymał numer 783 i w okresie od 21 marca do 20 kwietnia 2001 roku przewoził pasażerów na liniach 7 i 8. Po zakończonych testach tramwaj wrócił do Katowic, gdzie otrzymał docelowy numer taborowy 800, a jego poprzedni numer otrzymał później pierwszy dostarczony wagon 105N2k/2000.
Zobacz też
lista tramwajów produkowanych w Polsce
