Albicja biało-różowa (Albizia julibrissin)
Albicja biało-różowa, znana również jako albicja jedwabista (Albizia julibrissin), to gatunek rośliny z rodziny bobowatych oraz podrodziny brezylkowych (wcześniej klasyfikowanej w mimozowych). Roślina ta występuje naturalnie w południowej i wschodniej Azji, sięgając od południowego Azerbejdżanu i Iranu (w rejonie Niziny Lenkorańskiej oraz Gór Tałyskim) aż po Chiny i Koreę.
Nazwa naukowa tego rodzaju została nadana w 1772 roku przez włoskiego lekarza i botanika Antoniego Durazziniego, ku czci florenckiego naturalisty Filippo degli Albizzi, który pierwszy raz zobaczył to drzewo podczas swojej podróży do Konstantynopola i przywiózł je do Europy w 1749 roku. Nazwa gatunkowa julibrissin wywodzi się z języka perskiego i oznacza „jedwabny kwiat” (گل gul „kwiat” + ابریشم abrisham „jedwab”).
W Iranie roślina ta jest znana jako Shabkhosb (شبخسب), co tłumaczy się jako „nocny śpioch”. W Japonii występuje pod nazwami Nemunoki, Nenenoki lub Nemurinoki, które również oznaczają „śpiące drzewo”. Z uwagi na to, że roślina dotarła do Europy z Konstantynopola, bywa nazywana „mimozą konstantynopolitańską”. W Stanach Zjednoczonych często mylona jest z mimozą lub różową mimozą (ang. pink mimosa) oraz określana jako „akacja jedwabna”, „akacja lenkorańska” lub „mimoza lenkorańska”.
Morfologia
Pokrój
Albicja biało-różowa to niewielkie drzewo liściaste, osiągające wysokość od 5 do 12 metrów, charakteryzujące się szeroką koroną w kształcie parasola.
Kora
Kora jest ciemnozielona, a u starszych osobników przybiera szary kolor z pionowymi paskami.
Liście
Liście są podwójnie pierzaste, osiągają długość od 20 do 45 cm oraz szerokość od 12 do 25 cm. Są podzielone na 6–12 par odnóg, z każdą z nich posiadającą 20–30 par małych listków o podłużnym kształcie, długości 1–1,5 cm i szerokości 2–4 mm.
Kwiaty
Kwiaty zebrane są w gęste główki, które wyrastają w szczytowych gronach. Nie mają płatków, lecz składają się z sterczących pręcików o długości 2–3 cm, które są różowe lub bladoróżowe i przypominają jedwabiste nici. Kwiaty te przyciągają pszczoły, motyle i kolibry, a ich kwitnienie trwa przez całe lato.
Owoc
Owocem jest płaski, brązowy strąk o długości od 10 do 20 cm i szerokości 2–2,5 cm, wewnątrz którego znajduje się kilka do kilkunastu nasion.
Wyróżnia się dwie odmiany:
- Albizia julibrissin var. julibrissin – typowa odmiana, opisana powyżej.
- Albizia julibrissin var. mollis – różni się od typowej formy gęsto owłosionymi pędami.
Forma Albizia julibrissin f. rosea jest mniejsza od formy typowej, dorasta do 5–7 m wysokości i ma zawsze różowe kwiaty. Można ją znaleźć w północnych rejonach zasięgu, głównie w Korei Północnej i Chinach, jest bardziej odporna na zimno niż typowa forma, wytrzymując mrozy do -25°C.
Uprawa i zastosowanie
Albicja biało-różowa jest powszechnie sadzona jako roślina ozdobna, ceniona za piękne liście oraz kwiaty. Jej szeroka korona u starszych drzew zapewnia cień w upalne dni.
W swoim naturalnym środowisku drzewo rośnie na suchych równinach, piaszczystych dolinach oraz wyżynach. W Japonii i Stanach Zjednoczonych stała się inwazyjna, rozprzestrzeniając się od południowego Nowego Jorku przez New Jersey, Connecticut, aż po Missouri i Illinois, a na południe do Florydy oraz Teksasu, a także jest uprawiana w Kalifornii i Oregonie. Można ją także spotkać w Europie, na przykład na Krymie. W Stanach Zjednoczonych prowadzone są prace nad wyhodowaniem roślin, które nie produkują nasion, co ograniczyłoby ich inwazyjność. Albicja jest również bardzo podatna na choroby grzybowe wywoływane przez gatunki z rodzaju Fusarium, jednakże choroby te nie mają poważnego wpływu na stan jej populacji. Z uwagi na inwazyjność oraz wrażliwość na choroby, rzadko polecana jest jako roślina ozdobna w USA, mimo że w wielu częściach Europy nadal jest popularna.
Odmiana odporna na mróz, A. julibrissin f. rosea, może być uprawiana w gruncie w ciepłych regionach Polski.