Aleksander Kwaśniewski

Aleksander Kwaśniewski (urodzony 15 listopada 1954 w Białogardzie) to polski polityk oraz dziennikarz, który pełnił urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1995–2005.

W okresie 1985–1989 był ministrem w Radzie Ministrów w rządach Zbigniewa Messnera i Mieczysława Rakowskiego. W latach 1985–1990 zasiadał w prezydium Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, a w latach 1988–1991 pełnił funkcję prezesa Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Jest także założycielem Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej oraz posłem na Sejm I i II kadencji w latach 1991–1995.

Życiorys

Rodzina, wykształcenie i praca zawodowa

Aleksander Kwaśniewski urodził się 15 listopada 1954 w Białogardzie jako syn Zdzisława Kwaśniewskiego oraz Aleksandry z domu Bałasz. Jego ojciec, pochodzący z Wilna, po przesiedleniu w połowie lat 40. rozpoczął pracę w urzędzie repatriacyjnym. Ukończył studia z zakresu medycyny, gdzie pracował jako chirurg oraz kierownik przychodni kolejowej w Białogardzie, a także sędzia piłkarski. Matka Aleksandra Kwaśniewskiego dorastała w rodzinie rosyjskojęzycznej i prawosławnej w Wilnie, a po II wojnie światowej osiedliła się w Dojlidach. Była pielęgniarką, a po ślubie poświęciła się rodzinie. Jej brat, Michał Bałasz, był architektem sakralnym w Białymstoku. Młodsza siostra Kwaśniewskiego na początku lat 80. osiedliła się w Szwajcarii, gdzie pracowała jako okulistka.

Aleksander Kwaśniewski ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Bogusława X w Białogardzie. Jako lekkoatleta trenował w pierwszoligowym klubie BKS Iskra Białogard pod okiem Henryka Młynarczyka. W latach 1973–1977 studiował handel zagraniczny na Wydziale Ekonomiki Transportu Uniwersytetu Gdańskiego. Na koniec studiów nie zdał dwóch egzaminów, nie zaliczył jednego przedmiotu oraz nie złożył pracy magisterskiej (pt. Rola korporacji międzynarodowych w Afryce), co skutkowało jego skreśleniem z listy studentów.

Był redaktorem naczelnym tygodnika studenckiego „itd” od listopada 1981 do lutego 1984, a następnie redaktorem naczelnym „Sztandaru Młodych” (1984–1985). Współtworzył również pierwsze polskie czasopismo poświęcone komputeryzacji „Bajtek”, które zainaugurowano w 1985 roku.

Działalność polityczna w PRL

W młodości Kwaśniewski był zaangażowany w socjalistyczne organizacje studenckie. W latach 1976–1977 pełnił funkcję przewodniczącego rady uczelnianej Socjalistycznego Związku Studentów Polskich, a od 1977 do 1982 zasiadał w władzach naczelnych SZSP.

W 1977 roku wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 1985–1987 był ministrem-członkiem Rady Ministrów ds. młodzieży w rządzie Zbigniewa Messnera, a później przewodniczącym Komitetu Młodzieży i Kultury Fizycznej (1987–1990). W gabinecie Mieczysława Rakowskiego pełnił funkcję ministra bez teki oraz przewodniczącego Komitetu Społeczno-Politycznego Rady Ministrów od października 1988 do sierpnia 1989. W latach 1988–1991 był przewodniczącym Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Zasiadał również w prezydium Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa (1985–1990) oraz w prezydium Społecznego Komitetu Odnowy Starego Miasta w Zamościu (1986–1988).

Od lutego do kwietnia 1989 brał udział w obradach Okrągłego Stołu oraz pracach Zespołu do spraw Pluralizmu Związkowego, gdzie był współprzewodniczącym. Kandydował do Senatu w województwie koszalińskim w wyborach parlamentarnych w 1989, uzyskując 38,5% głosów, co było najwyższym wynikiem wśród kandydatów PZPR w kraju, ale ostatecznie przegrał z przedstawicielami Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”.

Działalność polityczna w III RP do 1995

W styczniu 1990 roku, wspólnie z Leszkiem Millerem i Józefem Oleksym, założył Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej, której przewodniczył do 1995 roku. Brał również udział w tworzeniu koalicji wyborczej Sojusz Lewicy Demokratycznej przed wyborami w 1991. W latach 1991–1995 zasiadał w Sejmie I i II kadencji, reprezentując okręgi warszawskie: nr 1 (1991–1993) oraz nr 1 (1993–2001) z listy SLD, zdobywając w 1993 roku największą liczbę głosów w kraju, tj. 148 553 głosy. W obu kadencjach pełnił funkcję przewodniczącego klubu parlamentarnego SLD.

W I kadencji Sejmu uczestniczył w Komisji Spraw Zagranicznych, Komisji Sprawiedliwości oraz trzech komisjach nadzwyczajnych. W II kadencji był aktywnym członkiem Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Spraw Zagranicznych oraz dwóch komisjach nadzwyczajnych. Od listopada 1993 do listopada 1995 przewodniczył Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego.

Kampanie wyborcze w 1995 i 2000

Wybory prezydenckie w 1995

W 1995 roku Aleksander Kwaśniewski kandydował na urząd prezydenta jako przedstawiciel SLD, promując hasła „Wybierzmy przyszłość” i „Wspólna Polska”. W trakcie kampanii pojawiły się kontrowersje dotyczące jego wykształcenia, ponieważ w ankietach sejmowych wskazywał, że ma wykształcenie wyższe. Taką informację potwierdziła również Państwowa Komisja Wyborcza oraz sam Aleksander Kwaśniewski w wywiadach. 16 listopada 1995 roku profesor Brunon Synak, prorektor Uniwersytetu Gdańskiego, ogłosił, że 5 października 1978 roku Kwaśniewski został skreślony z listy studentów Wydziału Ekonomiki i Transportu Uniwersytetu Gdańskiego, co potwierdził również rektor UG, Zbigniew Grzonka. Kwaśniewski ponownie podkreślił swoje wykształcenie w wywiadzie dla „Frankfurter Rundschau” z 24 listopada 1995 roku, nazywając sprzeczne stwierdzenie rektora „manewrem wyborczym”.

W drugiej turze wyborów, która miała miejsce 19 listopada 1995 roku, zmierzył się z ubiegającym się o reelekcję Lechem Wałęsą, zdobywając 51,7% głosów.

2 grudnia 1995 roku, jako prezydent elekt, przyznał w wywiadzie dla „Polityki”, że nie złożył pracy magisterskiej, lecz uważał, że ma wyższe wykształcenie, ponieważ rzekomo zdał wszystkie egzaminy. Śledztwo w tej sprawie zostało umorzone przez prokuratora w 1996 roku z braku znamion przestępstwa. Sąd Najwyższy w uchwale z 9 grudnia 1995 roku uznał, że nieprawdziwe informacje podane przez kandydata w oświadczeniu dla PKW nie mogły wpłynąć na wynik wyborów, oddalając protesty i uznając wybory za ważne.

Wybory prezydenckie w 2000

W 2000 roku Kwaśniewski ubiegał się o reelekcję. W trakcie kampanii korzystał z pomocy francuskiego specjalisty od marketingu politycznego Jacques’a Séguéli, a jego hasło brzmiało „Dom wszystkich – Polska”. Takiego tytułu użyczył również swojej książce publicystycznej wydanej w tym czasie.

Jako kandydat na prezydenta złożył oświadczenie lustracyjne, w którym zapewnił, że nie był świadomym ani tajnym współpracownikiem organów bezpieczeństwa PRL. Sąd Apelacyjny w Warszawie 12 lipca 2000 roku uznał, że oświadczenie jest zgodne z prawdą, co poparł rzecznik interesu publicznego, Bogusław Nizieński. Od 2000 roku pojawiały się jednak informacje, w tym z Sejmu, że z materiałów zgromadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej wynika, że Aleksander Kwaśniewski w latach 1983–1989 był zarejestrowany jako tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa pod pseudonimem „Alek”. Większość dokumentacji tej sprawy została zniszczona.

W trakcie tej kampanii sztab wyborczy Mariana Krzaklewskiego ujawnił nagranie z wizyty prezydenta w Kaliszu z 17 września 1997 roku, na którym zarejestrowano, jak po opuszczeniu śmigłowca minister Marek Siwiec kreśli w powietrzu znak krzyża w kierunku witających go urzędników i działaczy partyjnych. Kwaśniewski wówczas zapytał, czy minister Siwiec całował już ziemię kaliską, na co ten klękał i udawał całowanie ziemi. Część komentatorów uznała to za parodiowanie papieża Jana Pawła II.

W głosowaniu z 8 października 2000 roku zdobył 53,9% głosów, uzyskując reelekcję już w pierwszej turze.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

23 grudnia 1995 roku Aleksander Kwaśniewski został zaprzysiężony na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, dzień po zakończeniu kadencji Lecha Wałęsy. Tego samego dnia złożył przysięgę jako Zwierzchnik Sił Zbrojnych w 1. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego „Warszawa” w Mińsku Mazowieckim. Aleksander Kwaśniewski został zaprzysiężony na drugą kadencję 23 grudnia 2000 roku przed Zgromadzeniem Narodowym, a tego samego dnia formalnie objął zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi RP na Okręcie Muzeum ORP Błyskawica w Gdyni.

Polityka zagraniczna

Wizyty zagranicznych głów państw w Polsce

Jako prezydent gościł w Polsce m.in. prezydentów USA: Billa Clintona (lipiec 1997) oraz George’a W. Busha (czerwiec 2001 i maj 2003), papieża Jana Pawła II (czerwiec 1997, czerwiec 1999 i sierpień 2002), cesarza Japonii Akihito (lipiec 2002) oraz królową brytyjską Elżbietę II (marzec 1996).

Wizyty zagraniczne

We wrześniu 1999 roku brał udział w obchodach 59. rocznicy zbrodni katyńskiej. W czasie wizyty na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu na Piatichatkach w Charkowie, Kwaśniewski był blady i chwiał się. Działaczka Federacji Rodzin Katyńskich sugerowała, że prezydent był wówczas pijany, co przedstawiciele Kancelarii Prezydenta RP uznali za insynuację, tłumacząc jego zachowanie „pourazowym zespołem przeciążeniowym goleni prawej”. Tylko stacja TVN, spośród obecnych mediów, pokazała materiał filmowy z tego zdarzenia. Pod koniec 2005 roku, w wywiadzie, Kwaśniewski przyznał się do spożywania alkoholu przed uroczystościami, tłumacząc to gościnnością zapraszających.

W 2004 roku, podczas tzw. pomarańczowej rewolucji na Ukrainie, został mediatorem na prośbę Łeonida Kuczmy. Aktywnie uczestniczył w rozmowach pomiędzy Wiktorem Juszczenką a Wiktorem Janukowyczem.

Inne wizyty zagraniczne

lipiec 1996: obecność prezydenta podczas igrzysk olimpijskich w Atlancie
wrzesień 2000: obecność prezydenta podczas igrzysk olimpijskich w Sydney
czerwiec 2002: wizyta w Korei Południowej na meczu Polska-Korea Południowa podczas Mistrzostw Świata w piłce nożnej
styczeń 2004: wizyta w Waszyngtonie, spotkanie z George’em Bushem
sierpień 2004: obecność prezydenta podczas igrzysk olimpijskich w Atenach
8 kwietnia 2005: udział w ceremonii pogrzebowej Jana Pawła II
24 kwietnia 2005: udział w uroczystościach inauguracji pontyfikatu Benedykta XVI
8–9 maja 2005: obecność wraz z Wojciechem Jaruzelskim na uroczystościach 60. rocznicy zakończenia II wojny światowej w Moskwie

Relacje polsko-żydowskie

10 lipca 2001 roku, podczas obchodów 60. rocznicy pogromu w Jedwabnem, w obecności ambasadora Izraela Szewacha Weissa, oficjalnie przeprosił w imieniu swoim oraz tych Polaków, których sumienie było poruszone zbrodnią, oddając hołd pomordowanym. Spotkało się to z aprobatą wielu środowisk, w tym żydowskich, ale także z krytyką tych, którzy nie czuli się odpowiedzialni za zbrodnię oraz tych, którzy twierdzili, że prezydent nie ma prawa przepraszać „w imieniu całego narodu”.

Relacje z Kościołem katolickim

23 lutego 1998 roku Aleksander Kwaśniewski i papież Jan Paweł II podpisali dokumenty ratyfikacyjne konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską, który wszedł w życie 25 kwietnia 1998 roku. W latach 90. był przeciwny ratyfikacji dokumentu podpisanego przez rząd Hanny Suchockiej, argumentując potrzebę wcześniejszego uchwalenia konstytucji.

Kwaśniewski był przyjmowany przez Jana Pawła II na audiencjach w Watykanie dziewięciokrotnie, a trzykrotnie gościł papieża podczas jego pielgrzymek do Polski. 8 kwietnia 2005 roku przewodniczył polskiej delegacji państwowej podczas pogrzebu Jana Pawła II w Rzymie, gdzie doszło do jego pojednania z Lechem Wałęsą. Z papieżem Benedyktem XVI spotkał się dwukrotnie: podczas inauguracji pontyfikatu 24 kwietnia 2005 roku oraz 9 grudnia 2005 roku w Watykanie na audiencji pożegnalnej.

Akcesja do NATO i UE

26 lutego 1999 roku ratyfikował akcesję Polski do Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego (NATO) w trakcie wspólnej ceremonii z prezydentem Czech Václavem Havlem. Z jego inicjatywy w Warszawie w listopadzie 2001 roku zorganizowano międzynarodową konferencję przywódców państw Europy Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej w ramach koalicji antyterrorystycznej, poświęconą wzmocnieniu działań regionu w walce z globalnym terroryzmem.

16 kwietnia 2003 roku prowadził polską delegację państwową na szczycie Unii Europejskiej w Atenach, gdzie doszło do podpisania traktatu akcesyjnego przez odpowiednich członków rządu (premiera Leszka Millera oraz ministrów Włodzimierza Cimoszewicza i Danutę Hübner).

Uczestniczył w kampanii na rzecz akcesji Polski do Unii Europejskiej przed referendum z 8 i 9 czerwca 2003 roku. 23 lipca tego samego roku dokonał ratyfikacji traktatu o przystąpieniu RP do UE.

1 maja 2004 roku, wspólnie z premierem Leszkiem Millerem, wziął udział w symbolicznym zawieszeniu polskiej flagi przed siedzibą prezydenta Irlandii, który sprawował wtedy prezydencję w Unii Europejskiej.

Interwencja w Iraku w 2003

17 marca 2003 roku, na wniosek premiera Leszka Millera, wydał postanowienie o użyciu Polskiego Kontyngentu Wojskowego w sile do 200 żołnierzy w składzie sił koalicji międzynarodowej, aby przyczynić się do realizacji przez Irak rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1441 z 8 listopada 2002 oraz wcześniejszych rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ. Planowany obszar działań obejmował Arabię Saudyjską, Bahrajn, Jordanię, Katar, Kuwejt, Irak oraz Zatokę Perską, Morze Czerwone i Ocean Indyjski.

Na mocy postanowienia Prezydenta RP, wydanego na wniosek premiera, od 3 września 2003 roku na terenie Iraku stacjonował Polski Kontyngent Wojskowy w sile od 1000 do 2000 żołnierzy, którego misja zakończyła się 30 października 2008 roku z inicjatywy premiera Donalda Tuska.

Polityka krajowa

Kancelaria Prezydenta RP

Aleksander Kwaśniewski powołał czterech Szefów Kancelarii Prezydenta RP w trakcie swoich dwóch kadencji: Danutę Waniek, Danutę Hübner, Ryszarda Kalisza i Jolantę Szymanek-Deresz.

Wybrane nominacje i powołania

Rada Ministrów

Podczas swoich dwóch kadencji sześciokrotnie desygnował Prezesów Rady Ministrów, odbierając przysięgę:

7 lutego 1996 od rządu Włodzimierza Cimoszewicza,
31 października 1997 od rządu Jerzego Buzka,
19 października 2001 od rządu Leszka Millera,
2 maja 2004 i 11 czerwca 2004 odpowiednio od pierwszego i drugiego rządu Marka Belki,
31 października 2005 od rządu Kazimierza Marcinkiewicza.

Prezesi najwyższych organów władzy sądowniczej

Na stanowisko Prezesa Trybunału Konstytucyjnego 5 listopada 1998 roku powołał Marka Safjana.

Na stanowisko Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego 21 maja 2004 powołał Janusza Trzcińskiego.

Na stanowisko Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego powoływał dwukrotnie Lecha Gardockiego (17 października 1998 oraz 18 października 2004).

Prezes Narodowego Banku Polskiego

Jako prezydent przedstawiał Sejmowi kandydatury na Prezesa Narodowego Banku Polskiego:

Hanny Gronkiewicz-Waltz, wybranej przez Sejm na kolejną kadencję 19 lutego 1998,
Leszka Balcerowicza, wybranego przez Sejm 10 stycznia 2001.

Rada Gabinetowa

27 stycznia 1998 roku odbyło się pierwsze posiedzenie Rady Gabinetowej, w którym uczestniczył prezes Rady Ministrów Jerzy Buzek oraz członkowie rządu w składzie konstytucyjnym. Aleksander Kwaśniewski przedstawił rządowi główne kierunki działań prezydenta na 1998 rok, a premier zapoznał prezydenta RP z podstawowymi założeniami reform koalicji AWS-UW. Tematem obrad była kwestia przygotowania polskich sił zbrojnych do pełnej integracji z NATO.

4 września 2001 roku odbyło się posiedzenie Rady Gabinetowej poświęcone sytuacji finansów publicznych.

21 lutego 2002 roku odbyło się posiedzenie Rady Gabinetowej dotyczące programu gospodarczego rządu Leszka Millera, walki z bezrobociem oraz akcesji Polski do Unii Europejskiej.

12 czerwca 2002 roku odbyło się posiedzenie Rady Gabinetowej poświęcone sytuacji finansowej i gospodarczej państwa oraz możliwości współpracy między rządem a Radą Polityki Pieniężnej i Narodowym Bankiem Polskim.

6 listopada 2002 roku odbyło się posiedzenie Rady Gabinetowej poświęcone strategii rozwoju Polski w kontekście planowanego zakończenia negocjacji z UE na szczycie w grudniu 2002 roku.

20 marca 2003 roku odbyło się posiedzenie Rady Gabinetowej poświęcone ocenie sytuacji międzynarodowej i bezpieczeństwa w związku z interwencją sojuszniczą wojsk amerykańskich w Iraku.

6 listopada 2003 roku odbyło się posiedzenie Rady Gabinetowej poświęcone raportowi przygotowanemu przez Unię Europejską, oceniającemu poziom przygotowań polskiego prawa do regulacji europejskich.

29 marca 2004 roku odbyło się posiedzenie Rady Gabinetowej poświęcone ocenie ostatecznego stanu przygotowań do członkostwa Polski w Unii Europejskiej z dniem 1 maja 2004 roku.

Relacje z parlamentem

Aleksander Kwaśniewski współtworzył projekt i uczestniczył w kampanii do referendum konstytucyjnego z 25 maja 1997 roku na rzecz przyjęcia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, którą podpisał 16 lipca 1997 roku.

W I kadencji zawetował łącznie 11 ustaw, a 13 skierował do Trybunału Konstytucyjnego. Wniósł także 20 projektów ustaw. W II kadencji zawetował 24 ustawy, a 12 skierował do Trybunału Konstytucyjnego, wnosząc jednocześnie 24 projekty ustaw. Zawetował m.in. ustawę wprowadzającą nowy podział administracyjny Polski na 15 województw, domagając się przywrócenia podziału administracyjnego sprzed 1975 roku, z województwami w Koszalinie i Kielcach (1998), ustawę wprowadzającą liniowy podatek dochodowy od osób fizycznych (1999) oraz ustawę reprywatyzacyjną (2001), uzasadniając to brakiem rekompensat dla osób nieposiadających obywatelstwa polskiego.

Aleksander Kwaśniewski odmówił stawienia się przed sejmową komisją śledczą w sprawie tzw. afery Rywina, wcześniej zapowiadając, że „stawi się i zatańczy [przed nią]”. Oświadczył także, że nie stawi się przed sejmową Komisją śledczą w sprawie PKN Orlen, w której mógł zeznawać na temat znajomości z lobbystą Markiem Dochnalem.

Akty łaski

W trakcie swoich dwóch kadencji Aleksander Kwaśniewski ułaskawił 4245 osób, jednocześnie odmawiając ułaskawienia 2112 osobom.

Ułaskawił m.in. Sławomira Sikorę, będącego pierwowzorem jednego z bohaterów filmu „Dług” (skazany za dwa zabójstwa), a także Petera Vogela. Tuż przed końcem kadencji, w grudniu 2005 roku, ułaskawił Zbigniewa Sobotkę, skazanym prawomocnie za udział w tzw. aferze starachowickiej, zamieniając mu orzeczoną karę 3,5 roku pozbawienia wolności na 1 rok pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres próby wynoszący 2 lata.

Działalność po prezydenturze

Działalność w latach 2005–2007

W wyborach prezydenckich w 2005 roku Kwaśniewski popierał kandydaturę Włodzimierza Cimoszewicza, a po jego rezygnacji, wsparł Marka Borowskiego. Jako ustępujący prezydent, 23 grudnia 2005 roku uczestniczył w posiedzeniu Zgromadzenia Narodowego, które odbierało przysięgę od prezydenta elekta Lecha Kaczyńskiego.

Po zakończeniu kadencji kontynuował działalność w ramach Fundacji Aleksandra Kwaśniewskiego „Amicus Europae”, którą założył w 2004 roku.

Od marca 2006 roku, jako visiting professor w Edmund A. Walsh School of Foreign Service, prowadził wykłady na temat demokratyzacji Europy Wschodniej, współczesnej polityki europejskiej oraz stosunków europejsko-amerykańskich. Na Uniwersytecie Georgetown mówił m.in. o integracji europejskiej i Gazociągu Północnym.

W 2006 roku stał się jednym z bohaterów tzw. taśm Oleksego, ujawnionych nagrań Józefa Oleksego z jego prywatnych rozmów z Aleksandrem Gudzowatym, w których były premier stwierdził, że Kwaśniewski nigdy nie udowodni pochodzenia swojego majątku. Po publikacji tych nagrań Kwaśniewski nazwał Oleksego „ostatecznym kretynem i zdrajcą”, a były premier później przeprosił za swoje słowa.

W 2006 roku prokuratura prowadziła postępowania sprawdzające w sprawie rzekomego poświadczenia nieprawdy w kampanii prezydenckiej z 1995 roku dotyczącego informacji o wykształceniu oraz nieumieszczenia w oświadczeniu majątkowym akcji „Towarzystwa Ubezpieczeniowo-Reasekuracyjnego Polisa”, które należały do jego żony. Postępowania te zakończyły się bez postawienia zarzutów.

W kwietniu 2007 roku, w trakcie kryzysu politycznego na Ukrainie, na zaproszenie Wiktora Pinczuka, zięcia byłego prezydenta Ukrainy Łeonida Kuczmy, przyleciał do Kijowa, gdzie spotkał się z premierem Wiktorem Janukowyczem, przewodniczącym Rady Najwyższej Ołeksandrem Morozem oraz liderką opozycji, byłą premier Julią Tymoszenko.

17 maja 2007 roku, wspólnie z Lechem Wałęsą, uczestniczył w konferencji zorganizowanej z inicjatywy Andrzeja Olechowskiego.

Kampania wyborcza 2007

W czerwcu 2007 roku podczas krajowej konwencji Sojuszu Lewicy Demokratycznej został wybrany na przewodniczącego rady programowej centrolewicowej koalicji Lewica i Demokraci. W czasie kampanii wyborczej przed wyborami parlamentarnymi w tym samym roku, Wojciech Olejniczak ogłosił, że Kwaśniewski będzie kandydatem koalicji na premiera w przypadku zwycięstwa ugrupowania.

We wrześniu 2007 roku polskie stacje telewizyjne pokazały fragmenty wykładu Kwaśniewskiego wygłoszonego w języku rosyjskim przed studentami z Kijowa. Na tym wystąpieniu były prezydent miał problemy z mową i chwiał się. Na pytanie dziennikarzy stwierdził: „Może wypiłem jeden kieliszek wina, a może dziesięć. Mam prawo robić co chcę, jestem wolnym człowiekiem.” Podobne zachowanie miało miejsce podczas przedwyborczej konferencji LiD w Szczecinie w październiku 2007 roku, gdzie Kwaśniewski przyznał, że jego zachowanie wynikało z leków wywołujących skutki przypominające spożycie alkoholu, które przyjmował z powodu choroby nabytej na Filipinach. Kilka dni później przeprosił publicznie „za chwile słabości”.

21 października 2007 roku, po słabszym od oczekiwanego wyniku wyborczym Lewicy i Demokratów, ogłosił, że ostatecznie wycofuje się z polityki.

Działalność po 2007

Zaangażował się w działalność stowarzyszenia Jałtańska Strategia Europejska, a w 2010 roku stanął na czele zarządu tej organizacji, działającej na rzecz integracji europejskiej Ukrainy, założonej przez Wiktora Pinczuka.

W 2008 roku objął funkcję przewodniczącego Europejskiej Rady ds. Tolerancji i Pojednania (ECTR), powołanej przez Europejski Kongres Żydów do walki z przejawami rasizmu i antysemityzmu w Polsce. W tym samym roku uczestniczył w spotkaniu Grupy Bilderberg.

Został również członkiem międzynarodowego ciała doradczego działającego przy prezydencie Kazachstanu Nursułtanie Nazarbajewie, a także przewodniczącym rady Fundacji im. Jerzego Szmajdzińskiego.

W 2013 roku wspólnie z posłem Januszem Palikotem i eurodeputowanym Markiem Siwcem założył ruch Europa Plus, który przekształcił się w stowarzyszenie oraz koalicję kilku ugrupowań politycznych o charakterze lewicowym i centrowym. W 2014 roku został członkiem rady dyrektorów ukraińskiego przedsiębiorstwa branży gazowej Burisma Holdings, kontrolowanego przez cypryjską spółkę należącą do Mykoły Złoczewskiego, byłego ministra energetyki, związanego z Partią Regionów.

Przed drugą turą wyborów prezydenckich w 2020 roku poparł Rafała Trzaskowskiego z KO. Przed wyborami prezydenckimi w 2025 roku zapowiedział, że w pierwszej turze zagłosuje na Magdalenę Biejat z Lewicy, a w drugiej na Rafała Trzaskowskiego.

Życie prywatne

23 listopada 1979 roku zawarł związek małżeński z Jolantą Konty. Niektóre media podawały, że para wzięła ślub kościelny w kaplicy pałacowej pod koniec drugiej kadencji prezydenckiej w 2005 roku, jednak Kwaśniewski zaprzeczył, aby do takiej ceremonii doszło. Mają córkę Aleksandrę.

Kwaśniewski zadeklarował się jako agnostyk, a później jako ateista.

Wyniki wyborcze

Odznaczenia i wyróżnienia

Polskie ordery

Aleksander Kwaśniewski, obejmując urząd prezydenta RP, stał się:

kawalerem Orderu Orła Białego, Wielkim Mistrzem Orderu i przewodniczącym Kapituły,
kawalerem Orderu Odrodzenia Polski I klasy, Wielkim Mistrzem Orderu i przewodniczącym Kapituły.

Zagraniczne ordery i odznaczenia

Krzyż Wielki Orderu Witolda Wielkiego (1996) – Litwa
Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Łaźni (1996) – Wielka Brytania
Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1996) – Włochy
Krzyż Wielki Legii Honorowej (1996) – Francja
Krzyż Wielki Orderu Świętego Olafa (1996) – Norwegia
Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (1996) – Grecja
Krzyż Wielki Orderu św. Michała i św. Jerzego (GCMG) (1996) – Wielka Brytania
Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Białej Róży (1997) – Finlandia
Krzyż Wielki Orderu Trzech Gwiazd (1997) – Łotwa
Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (1997) – Ukraina
Wielka Wstęga z Łańcuchem Orderu Korony Królestwa (1997) – Malezja
Krzyż Wielki Orderu Lwa Niderlandzkiego (1997) – Holandia
Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy (1997) – Słowacja
Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (1997) – Portugalia
Łańcuch Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej (1998) – Estonia
Wielka Gwiazda Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii (1998) – Austria
Łańcuch Orderu Gwiazdy Rumunii (1999) – Rumunia
Krzyż Wielki Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (1999) – Litwa
Łańcuch Orderu Zasługi (1999) – Chile
Wielka Wstęga Orderu Leopolda (1999) – Belgia
Order Państwa (2000) – Turcja
Wielki Order Króla Tomisława (2001) – Chorwacja
Łańcuch Orderu Izabeli Katolickiej (2001) – Hiszpania
Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (2001) – Węgry
Wielki Łańcuch Orderu Krzyża Południa (2002) – Brazylia
Krzyż Wielki Klasy Specjalnej Orderu Zasługi za Wybitną Służbę (2002) – Peru
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (2002) – Niemcy
Łańcuch Orderu Gwiazdy Białej (2002) – Estonia
Wielka Wstęga Orderu „Przyjaźń” (2002) – Kazachstan
Wielka Wstęga Najwyższego Orderu Chryzantemy (2002) – Japonia
Złoty Order Wolności Republiki Słowenii (2002) – Słowenia
Honorary Companion of Honour with Collar Narodowego Orderu Zasługi (2002) – Malta
Krzyż Wielki Orderu Wiernej Służby (2003) – Rumunia
Order „Za wybitne zasługi” (2003) – Uzbekistan
Order Lwa Białego I klasy z Łańcuchem (2004) – Czechy
Krzyż Wielki Krzyża Uznania (2005) – Łotwa
Order „Za zasługi” I klasy (2005) – Ukraina
Krzyż Wielki ze Złotym Łańcuchem Orderu Witolda Wielkiego (2005) – Litwa

Niepaństwowe

Order św. Marii Magdaleny I stopnia (1998) – Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Wielki Order Świątobliwego Patriarchatu Ekumenicznego (2000) – Ekumeniczny Patriarchat Prawosławny w Konstantynopolu
Złoty Order Olimpijski (1997) – MKOL
Łańcuch Znaku Honorowego (1998) – Litewski Narodowy Komitet Olimpijski
Łańcuch Złotego Orderu za Zasługi dla Lekkiej Atletyki (1999) – IAAF (Międzynarodowa Federacja Lekkiej Atletyki)
The EOC Order of Merit (2000) – Stowarzyszenie Europejskich Komitetów Olimpijskich (EOC)
Order Uśmiechu (2003) – Międzynarodowa Kapituła Orderu Uśmiechu w Warszawie
Odznaka Honorowa Województwa Świętokrzyskiego (2018)

Pozostałe wyróżnienia

Aleksander Kwaśniewski otrzymał nagrodę „Wiktora” za osobowość telewizyjną w latach 1993, 1995 i 2000. Jest laureatem Nagrody Kisiela w 1993 oraz tytułu Człowieka Roku 1993 według tygodnika „Wprost”. Otrzymał także tytuł „Człowieka Roku” Forum Ekonomicznego (2000). W 2010 roku wyróżniony Nagrodą Orła Jana Karskiego, a w 2022 roku Nagrodą im. Henryka Panasa.

Uhonorowany tytułami doktora honoris causa Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie (2004), Akademii Kijowsko-Mohylańskiej (2005) oraz Uniwersytetu Wileńskiego (2005).

W 1997 roku otrzymał tytuł