Albańska Deklaracja Niepodległości (alb. Deklarata e Pavarësisë) to dokument, który został podpisany 28 listopada 1912 roku we Wlorze, ogłaszający utworzenie niepodległego państwa albańskiego.
Tło wydarzeń
Po klęsce Imperium Osmańskiego w I wojnie bałkańskiej, obszary zamieszkałe przez ludność albańską znalazły się pod kontrolą bałkańskich sojuszników, takich jak Czarnogóra, Serbia oraz Grecja, co stwarzało zagrożenie dla ich integralności. W sytuacji, gdy część terytoriów albańskich pozostawała wciąż pod władzą Turcji, a twierdze w Szkodrze i Janinie stawiały opór, grupa albańskich działaczy narodowych postanowiła zorganizować spotkanie, aby podjąć decyzje dotyczące przyszłości tych ziem.
Zgromadzenie we Wlorze
Początkowe plany rozpoczęcia obrad w Durrësie zostały pokrzyżowane przez postępy wojsk serbskich, dlatego nowym miejscem wybrano bezpieczniejszą Wlorę. Dzięki wsparciu Austro-Węgier, główny organizator Zgromadzenia, Ismail Qemali, dotarł do Albanii na austro-węgierskim parowcu Wurmbrand, a następnie udał się konno do Wlory. Do miasta zaproszono 83 delegatów, jednak tylko 37 z nich (z powodu działań wojennych) dotarło na czas. Pozostali przybywali w kolejnych dniach, gdy obrady trwały.
28 listopada 1912 roku o godzinie 16:00 czasu lokalnego, delegaci zebrani we Wlorze rozpoczęli obrady w domu Xhemila beja. Przewodniczył im Ismail Qemali, który wygłosił długie przemówienie, w którym omówił aktualną sytuację polityczną. Podkreślił, że Albańczycy zawsze pozostawali wierni Imperium Osmańskiemu, ale nigdy nie zapomnieli o swoim języku i odrębności. W obliczu ignorowania interesów Albańczyków przez rząd osmański, a także braku możliwości obrony Albanii przez walkę zbrojną, Qemali uznał, że konieczne jest oddzielenie Albanii od Imperium Osmańskiego. Delegaci jednogłośnie poparli jego stanowisko i podpisali tekst Deklaracji Niepodległości, wyrażając wolę zachowania integralności terytorialnej ziem albańskich, w tym Kosowa, oraz neutralności wobec toczących się działań wojennych. Z uwagi na sytuację na froncie, deklaracja nie miała większego znaczenia dla innych państw. Decyzje podjęte na Konferencji Ambasadorów w Londynie (17 grudnia 1912) de facto uznały niepodległość Albanii, jednak określenie jej statusu trwało do lipca 1913 roku, kiedy mocarstwa europejskie zgodziły się uznać Albanię jako neutralne, suwerenne i dziedziczne księstwo. 4 grudnia 1912 roku powołano rząd, na czele którego stanął Ismail Qemali.
Tekst deklaracji
Po ogłoszeniu Deklaracji Ismail Qemali wygłosił przemówienie do zgromadzonego tłumu, a o godzinie 17:30 wciągnięto na maszt flagę albańską. Pełny tekst deklaracji niepodległości został opublikowany w czasopiśmie Perlindja e Shqypenies, które pełniło funkcję dziennika urzędowego rządu albańskiego.
Delegaci
79 delegatów, którzy brali udział w obradach we Wlorze, w albańskiej tradycji nazywa się ojcami narodu (alb. Baballaret e kombit). Na zachowanym dokumencie znajduje się jednak tylko 40 podpisów.
- Berat
- Dud Karbunara
- Dhimitraq Tutulani
- Sami Vrioni
- Ilias Vrioni
- Czameria
- Azis Tahir Ajdonati
- Rexhep Demi
- Veli Gërra
- Jakup Veseli
- Delvina
- Avni bej Delvina
- Dibra
- Vehbi Dibra
- Sherif Langu
- Durrës
- Jahja Ballhysa
- Abaz Çelkupa
- Mustafa Hanxhiu
- Nikollë Kaçorri
- Elbasan
- Dervish Biçaku
- Shefqet bej Dajiu
- Qemal Karaosmani
- Lef Nosi
- Gjirokastra
- Elmas Boçe
- Azis Gjirokastra
- Veli Harçi
- Hysen Hoxha
- Myfit Libohova
- Jani Papadhopulli
- Petro Poga
- Gramsh
- Ismail Qemali Gramshi
- Janina
- Kristo Meksi
- Aristidh Ruçi
- Korcza
- Pandeli Cale
- Spiridon Ilo
- Thanas Floqi
- Kosowo – Plav – Gusinje
- Qerim Begolli
- Zenel Begolli
- Isa Boletini
- Ajdin Draga
- Midhat Frashëri
- Riza Bej Gjakova
- Salih Gjuka
- Dervish Ipeku
- Rexhep Mitrovica
- Bedri Pejani
- Kruja
- Mustafa Merlika
- Lushnja
- Qemal Mullaj
- Ferit Vokopola
- Nebi Sefa
- Mallakastra
- Hajredin Cakrani
- Mat
- Kurt Agë Kadiu
- Riza Zogolli
- Ahmed Zogu
- Ochryda – Struga
- Myrteza Aliu
- Mustafa Baruti
- Dervish Hima
- Hamdi Ohri
- Zyhdi Ohri
- Nuri Sojlliu
- Myrteza Ali Struga
- Peqin
- Mahmud Kaziu
- Përmet
- Veli Këlcyra
- Syrja bej Vlora
- Pogradec
- Hajdar Blloshmi
- Shijak
- Xhelal Deliallisi
- Ymer Deliallisi
- Ibrahim Efendiu
- Skrapar
- Xhelal Koprencka
- Szkodra
- Luigj Gurakuqi
- Tepelena
- Fehim Mezhgorani
- Tetowo
- Mehmet Pasza Deralla
- Tirana
- Abdi Toptani
- Murat Toptani
- Wlora
- Zihni Abaz Kanina
- Qazim Kokoshi
- Jani Minga
- Ismail Qemali
- Eqrem Vlora
- Zyhdi Vlora
- Kolonia albańska w Bukareszcie
- Dhimitër Berati
- Dhimitër Ilo
- Dhimitër Mborja
- Dhimitër Zografi
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Constantin Chekrezi: Albania past and present. BiblioBazaar: 2009. ISBN 978-1-113-61266-3. Brak numerów stron w książce.
Tadeusz Czekalski, Baballaret e Kombit – charakterystyka i aktywność albańskich elit politycznych w toku I wojny bałkańskiej.
Stavro Skendi: The Albanian national awakening, 1878-1912. Princeton: 1967. Brak numerów stron w książce.
Michael Schmidt-Neke: Entstehung und Ausbau der Königsdiktatur in Albanien, 1912–1939. 1987. ISBN 3-486-54321-0. (niem.).
