Abu Iszak Ibrahim ibn Dża’far al-Muktadir al-Muttaki (arab. أبو إسحاق إبراهيم بن جعفر المقتدر), znany także jako Al-Muttaki (arab. المتقي; ur. około 908 roku w Bagdadzie, zm. 968) to dwudziesty pierwszy kalif dynastii Abbasydów.
Życiorys
Ibrahim był potomkiem osiemnastego kalifa Al-Muktadira oraz jego greckiej konkubiny Khalub, znanej również jako Zuhra. Jego pełne imię to Ibrahim ibn Dża’far al-Muktadir al-Muttaki, a jego kunją jest Abu Iszak.
W czasie swojego kalifatu Al-Muttaki stał się postacią marginalną. Po śmierci swojego poprzednika, Ar-Radiego, kluczowi urzędnicy Bagdadu wybrali Ibrahima na nowego kalifa. W akcie wdzięczności za swoje nowe stanowisko, Al-Muttaki wysłał sztandar oraz szaty honorowe tureckiemu oficerowi Bajkamowi. To właśnie Bajkam wysłał do Bagdadu urzędników, aby pomogli w wyborze następcy kalifa. W ten sposób Al-Muttaki niepotrzebnie potwierdził wysoką pozycję Bajkama. Przez krótki czas w stolicy panował spokój, jednak po śmierci Bajkama, który zginął na polowaniu z rąk kurdyjskich bandytów, sytuacja w mieście ponownie uległa destabilizacji.
Po odejściu wezyra Abu Abdallaha al-Baridiego, do urzędów powołano Ali ibn Isa ibn al-Dżarrah oraz jego brata Abd al-Rahmana, którzy zostali mianowani szefami administracji, ale bez tytułu wezyra. Po kilku dniach bracia zostali odwołani, a Abu Iszak Muhammad ibn Ahmad Al-Karariti został nowym wezyrem, natomiast Kurankij otrzymał tytuł amir al-umara (dowódca dowódców).
W tym czasie poprzednik Kurankija, Muhammad ibn Ra’ik, który uciekł do Syrii, zyskał wsparcie dowódców tureckich opuszczających Bagdad i otrzymał od Al-Muttakiego zaproszenie do powrotu do stolicy Abbasydów. Gdy Kurankij dowiedział się o powrocie Muhammada, wysłał swoją armię, aby stawić czoła jego siłom w Ukbarze. Obie armie stoczyły walki przez kilka dni, ale ibn Ra’ik nie zdołał zdobyć przewagi. Mimo to jego oddział wkroczył do Bagdadu, a dwa dni później dotarła reszta jego wojsk. W mieście wybuchły walki, w których armia Kurankija została pokonana, gdyż była atakowana również przez ludność. Kurankij zdołał się ukryć, a Muhammad umocnił swoją pozycję. 22 września kazał stracić ocalałych z armii Kurankija, a następnego dnia ponownie został mianowany amir al-umara. Kurankij został ujęty i uwięziony w pałacu.
Jako nowy amir al-umara, Muhammad przekonał Al-Muttakiego, by dla własnego bezpieczeństwa uciekł do Mosulu, gdzie został przyjęty przez dynastię Hamdanidów. Zorganizowali oni kampanię mającą na celu przywrócenie kalifa do stolicy. Ich intencje były jednak wyłącznie egoistyczne: zamordowali ibn Ra’ika, przyłączając jego rządy syryjskie do swoich, a następnie skierowali swoje ambicje ku Bagdadowi. Wódz Hamdanidów, Nasir Al-Dawla, ruszył z kalifem do Bagdadu.
Plany te jednak nie powiodły się z powodu obecności zagranicznych najemników i dobrze zorganizowanych sił tureckich w mieście, co zmusiło ich do powrotu do Mosulu w ciągu mniej niż roku. Turecki generał Tuzun wkroczył do Bagdadu, gdzie został przyjęty jako amir al-umara. Jednak nowe działania przeciwko jego wrogom zmusiły Tuzuna do opuszczenia stolicy; w czasie jego nieobecności wybuchł spisek, który zagroził kalifowi i zmusił go do ponownego zwrócenia się o pomoc do księcia Hamdanidów. Oddziały wysłane w odpowiedzi umożliwiły mu ucieczkę; uciekł do Mosulu, a następnie do Nusaybin. Al-Muttaki osiedlił się w Ar-Rakka.
Upadek
Później Al-Muttaki oddał się w ręce Tuzuna, który złożył mu święte przysięgi, że będzie mu wiernie służył. Jednak wkrótce pozbawił go władzy i oślepił. Tego samego dnia Tuzun ustanowił kuzyna byłego kalifa swoim następcą, nadając mu tytuł Al-Mustakfi.
Przypisy
Bibliografia
Henry Frederick Amedroz, David Margoliouth: The eclipse of the 'Abbasid caliphate; original chronicles of the fourth Islamic century. Oksford: Basil Blackwell, 1921. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
Jere L. Bacharach: Islamic History through Coins: An Analysis and Catalogue of Tenth-Century Ikhshidid Coinage. Kair: The American University in Cairo Press, 2006. ISBN 977-424-930-5. (ang.).
Harold Bowen: The Life and Times of ʿAlí Ibn ʿÍsà, ‘The Good Vizier. Cambridge: Cambridge University Press, 1928. OCLC 386849. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
Hugh N. Kennedy: The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century. Wyd. 2. Pearson Education, 2004. ISBN 978-0-582-40525-7. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
L. Massignon, H. Masson: The Passion of Al-Hallaj: Mystic and Martyr of Islam. Princeton University Press, 1994, s. 182, seria: Bollingen Series. ISBN 978-0-691-01919-2. (ang.).
L. Massignon, H. Masson: The Passion of Al-Hallaj, Mystic and Martyr of Islam. T. 1: The Life of Al-Hallaj. Princeton University Press, 2019, s. 394. (ang.).
Roy P. Mottahedeh: Loyalty and Leadership in an Early Islamic Society. Bloomsbury Academic, 2001. ISBN 978-1-86064-181-7. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
Sayyid Saeed Akhtar Rizvi, Salman Shou: Mtazamo wa Kiislamu na wa Nchi za Magharibi. Al-Itrah Foundation, 2005, s. 63. ISBN 978-9987-9022-4-8. (suahili).
Dominique Sourdel: bn Rāʾiḳ. W: Bernard Lewis, Victor Louis Ménage, Charles Pellat, Joseph Schacht: The Encyclopedia of Islam. T. VII. New Edition, 1971, s. 902. DOI: 10.1163/1573-3912_islam_SIM_3330. OCLC 495469525. (ang.).
Loading ...