Adam Szczypiorski
Adam Szczypiorski, znany również jako Orwicz, A.S., J.G. (urodzony 10 października 1895 roku w Bystrzycy koło Radomska, zmarł 3 sierpnia 1979 roku w Kruku) był historykiem, politykiem, działaczem związkowym oraz posłem na Sejm II RP. Był współzałożycielem Komitetu Obrony Robotników oraz Komitetu Samoobrony Społecznej KOR, a także aktywnie uczestniczył w protestach przeciwko zmianom w konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Życiorys
Od 1913 roku był członkiem PPS. Walczył jako ochotnik w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
W latach 1919–1928 był członkiem Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS w Warszawie. W okresie od 1921 do 1928 roku zasiadał w Radzie Naczelnej PPS. Reprezentował tę partię w Radzie Miejskiej Warszawy oraz pełnił funkcję ławnika w Magistracie Miasta Stołecznego Warszawy w 1927 roku.
W latach 1928–1930 był posłem na Sejm II kadencji, wybranym z listy PPS. Pozostał zwolennikiem Józefa Piłsudskiego, nawet gdy drogi PPS i Piłsudskiego się rozeszły. Należał do grupy zwolenników Piłsudskiego, którą prowadził Jędrzej Moraczewski, a która wprowadziła rozłam w PPS, tworząc ugrupowanie PPS – dawna Frakcja Rewolucyjna.
Był jednym z inicjatorów kas chorych, co przyczyniło się do wprowadzenia powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce w okresie międzywojennym (zarząd kas tradycyjnie był w rękach członków PPS). Był także członkiem Instytutu Gospodarstwa Społecznego oraz zarządu Stowarzyszenia Budowy Domów dla Dozorców i Służby Domowej, pełniąc te funkcje społecznie jako nauczyciel gimnazjalny.
W latach 1931–1939 pełnił funkcję sekretarza generalnego Centralnego Komitetu Robotniczego PPS – dawna Frakcja Rewolucyjna, a równocześnie był sekretarzem generalnym Centralnego Zrzeszenia Klasowych Związków Zawodowych.
Po inwazji Niemiec i ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 roku uczestniczył w obronie Warszawy.
W czasie okupacji należał do PPS-WRN, prowadził tajne nauczanie oraz działał na rzecz ratowania Żydów. W czasie powstania warszawskiego został wywieziony do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen.
W latach 1945–1955 przebywał na emigracji w Szwecji i Wielkiej Brytanii, gdzie zajmował się organizowaniem polskiego szkolnictwa na Zachodzie. Współtworzył Polski Uniwersytet Na Obczyźnie oraz wykładał w londyńskiej Szkole Nauk Politycznych.
Działał w strukturach PPS na uchodźstwie, uczestnicząc w II Zjeździe PPS w Lens w 1952 roku. Na III Zjeździe PPS w Calais w czerwcu 1955 roku został wybrany do Centralnego Sądu Partyjnego, jednak nie przyjął tej funkcji.
Po namowach swojego syna, Andrzeja Szczypiorskiego, wrócił wraz z żoną w 1955 roku do Polski. Po przyjeździe do PRL pracował w Instytucie Historii Kultury Materialnej PAN, zajmując się demografią historyczną.
W grudniu 1975 roku był sygnatariuszem protestu przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (List 59). W 1976 roku został członkiem założycielem Komitetu Obrony Robotników.
Za przystąpienie do KOR, którego był jednym z najstarszych członków, władze komunistyczne usunęły go z Komisji Demograficznej PAN.
Zmarł i został pochowany na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 25C-1-12).
Przypisy
Bibliografia
Krzysztof Tarka, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 47. Warszawa–Kraków: Polska Akademia Nauk i Polska Akademia Umiejętności – Instytut Historii PAN im. Tadeusza Manteuffla, 2011, s. 538–540. ISBN 978-83-88909-93-1.