24 preludia i fugi op. 87
Dmitrij Szostakowicz stworzył zbiór 24 utworów na fortepian, po jednym w każdej tonacji. Mimo że jego styl muzyczny oraz pomysły są unikalne, kompozycja ta nawiązuje do dzieła Das Wohltemperierte Klavier autorstwa Johanna Sebastiana Bacha, które powstało ponad 200 lat wcześniej.
Każdy z utworów składa się z dwóch części: preludium oraz fugi, wywiedzionej z preludium. Różnice między poszczególnymi elementami zbioru dotyczą szybkości, długości oraz stopnia skomplikowania (w tym liczby głosów w fudze). W przeciwieństwie do Wohltemperiertes Klavier, gdzie części są uporządkowane w porządku chromatycznym (C-dur, c-moll, Cis-dur, cis-moll itd.), Szostakowicz zorganizował swój zbiór według koła kwintowego: C-dur, a-moll, G-dur, e-moll, D-dur, b-moll itd., kończąc na d-moll. Taki sam porządek zastosował w Preludiach op. 28 Fryderyka Chopina.
Wykonanie całego zbioru zajmuje około dwie i pół godziny.
Historia powstania
Po zakończeniu II wojny światowej Dmitrij Szostakowicz stał się jednym z najbardziej uznawanych rosyjskich kompozytorów. W 1950 roku został zaproszony na obchody dwusetnej rocznicy śmierci Johanna Sebastiana Bacha w Lipsku. W ramach festiwalu odbył się I Międzynarodowy Konkurs Bachowski, do którego jury zaproszono Szostakowicza, aby ocenił występy młodych pianistów. Złoty medal zdobyła 26-letnia Tatiana Nikołajewa z Moskwy, która, mimo że nie było to wymagane regulaminem, była gotowa wykonać dowolne z 48 preludiów i fug z Wohltemperiertes Klavier. Pod wpływem konkursu oraz talentu Nikołajewej, 25 lutego 1951 roku, Szostakowicz zakończył tworzenie swojego zbioru, dedykując go młodej pianistce. Nikołajewa zadebiutowała z nim w Leningradzie 23 grudnia 1952 roku.
Dzieło nie zyskało przychylności krytyków w ZSRR, gdy Szostakowicz wykonał je na specjalnym spotkaniu Związku Kompozytorów w 1951 roku. Krytycy krytykowali skomplikowanie, archaizację oraz stopień związania samej koncepcji (w tym gatunku fugi) z kulturą Zachodu.
Wykonania
Najbardziej znaną wykonawczynią tego cyklu pozostaje Tatiana Nikołajewa; zachowały się także nagrania samego Szostakowicza. Preludia i fugi z tego zbioru stały się z czasem obowiązkowymi utworami na Międzynarodowym Konkursie Bachowskim w Lipsku.
Bibliografia
- Laurel Fay. Shostakovich: A Life. Oxford University Press 1999. ISBN 0-19-513438-9.
- Krzysztof Meyer: Dymitr Szostakowicz i jego czasy. Warszawa 1999.