17-Hydroksykortykosteroidy
17-Hydroksykortykosteroidy to steroidowe hormony nadnerczowe, które powstają w wyniku działania 17α-hydroksylazy w procesie biosyntezy hormonów w korze nadnerczy u ludzi.
Do przykładowych 17-hydroksykortykosteroidów zaliczamy:
- 17-hydroksypregnenolon, który powstaje z pregnenolonu,
- 17-hydroksyprogesteron, będący pochodną progesteronu,
- 11-deoksykortyzol, który jest produktem deoksykortykosteronu,
- kortyzol, powstający z kortykosteronu.
Diagnostyka
Ocena wydalania 17-hydroksykortykosteroidów jest przeprowadzana w sytuacjach, gdy ocenienie wydalania samego wolnego kortyzolu jest niemożliwe. Alternatywnie można oznaczać wydalanie wolnych kortykoidów, czyli 17-hydroksykortykosteroidów, które nie są związane z kwasem glukuronowym.
Oznaczenia wykonuje się metodą Portera i Silbera podczas dobowej zbiórki moczu. Normy są ustalane indywidualnie w każdym laboratorium, a zazwyczaj wynoszą:
- 6,1–19,3 μmol/24 h (2,2–7,0 mg/24 h),
- dla wolnych kortykoidów – 80–250 μg/24 h.
Znaczenie
Obniżony poziom wydalania 17-hydroksykortykosteroidów występuje w przypadku niedoczynności kory nadnerczy, natomiast jego wzrost można zaobserwować w zespole Cushinga oraz podczas stosowania syntetycznych kortykosteroidów. Dlatego istotne jest, aby odstawić przyjmowane kortykosteroidy na 72 godziny przed wykonaniem oznaczeń.
Nieznaczny wzrost poziomu 17-hydroksykortykosteroidów może wystąpić w przypadku otyłości. W celu różnicowania nadczynności kory nadnerczy od otyłości prostej, przeprowadza się oznaczenie poziomu wolnych kortykoidów, na które masa ciała nie ma wpływu.
Analiza dynamiki wydalania 17-hydroksykortykosteroidów może stanowić element testu sprawdzającego rezerwę nadnerczową w diagnostyce niedoczynności nadnerczy.
Bibliografia
Choroby wewnętrzne. Podręcznik multimedialny oparty na zasadach EBM, pod redakcją prof. dr. hab. Andrzeja Szczeklika. Wyd. I. T. I. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2005, s. 1098, 1100. ISBN 83-7430-031-0. (pol.).