16 Pomorska Brygada Piechoty (16 BP) – jednostka piechoty Polskich Sił Zbrojnych.
Brygada została utworzona w 1945 roku w Włoszech, jako część 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej. Nie brała jednak udziału w działaniach bojowych.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Powstała rozkazem dowódcy 2 Korpusu Polskiego nr 5467/tj./SD/44 z dnia 18 grudnia 1944 roku, jako część 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej w San Basilio, na obszarze Bazy 2 Korpusu Polskiego. Została zorganizowana jako brygada piechoty w dywizji pancernej, o etatach podobnych do 3 Brygady Strzelców 1 Dywizji Pancernej. Pierwszy rozkaz dotyczący brygady został wydany 29 grudnia 1944 roku. Zgodnie z tym rozkazem rozpoczęto formowanie dowództwa brygady oraz 64 batalionu piechoty, a następnie kolejnych pododdziałów. Kadrę brygady stanowili oficerowie i podoficerowie oddelegowani z brygad piechoty 3. i 5. Dywizji, a także żołnierze Polskiej Kompanii/Batalionu Ochotniczego z Annecy pod dowództwem kpt. Aleksandra Bluma oraz inni żołnierze z 2 Dywizji Strzelców Pieszych, którzy zbiegli z internowania w Szwajcarii. Żołnierze i podoficerowie brygady rekrutowali się głównie spośród Polaków, którzy byli jeńcami w armii niemieckiej oraz ochotników z Francji, a w późniejszym okresie także z byłych żołnierzy Armii Krajowej. Brygada była intensywnie szkolona i uzupełniana w celu przygotowania do działań bojowych, z zamiarem osiągnięcia gotowości do połowy marca 1945 roku. Jednak na początku kwietnia 1945 roku, z 16 Brygady Piechoty wydzielono 800 żołnierzy do uzupełnienia batalionów strzeleckich 3. i 5. Dywizji, co uniemożliwiło jej udział w bitwie o Bolonię. W kwietniu i maju do brygady przybyli kolejni ochotnicy, a na początku czerwca osiągnęła ona pełny stan osobowy, chociaż nadal odnotowywano braki w kadrze dowódczej. 26 czerwca 1945 roku brygada została przeniesiona w okolice Maceraty, gdzie została skoncentrowana z 2 WDPanc. Dowództwo brygady zlokalizowano w Villa Isabella, a poszczególne oddziały rozmieszczono w C. Bonaccorsi, San Claudio oraz C. Spadoni. Od 11 lipca do brygady dołączali oficerowie z obozów jenieckich w Niemczech. 15 sierpnia 1945 roku, 16 Pomorska Brygada Piechoty wzięła udział w defiladzie całej dywizji na lotnisku w Loreto. Od września 1945 roku brygada została przetransportowana do rejonu Camerino-Metalica-Caster Raimondo, skąd wyjeżdżała do pełnienia służby wartowniczej w portach, w tym w Neapolu oraz na ważnych węzłach i liniach kolejowych. Równocześnie rozpoczęła się repatriacja żołnierzy do Polski oraz innych krajów basenu Morza Śródziemnego. W brygadzie kontynuowano nauczanie oraz uzupełnianie wykształcenia, w tym naukę języków obcych, przede wszystkim angielskiego. We wrześniu 1946 roku brygada została przewieziona do Wielkiej Brytanii, gdzie żołnierze zostali wcieleni do PKPR, a sama brygada została rozwiązana.
Struktura organizacyjna
Kwatera Główna 16 Pomorskiej Brygady Piechoty (ang. Brigade Headquarters) obejmowała pluton ochrony, pluton łączności (przydzielony z Oddziału łączności dywizji) oraz czołówkę naprawczą typu „A”.
- 64 Pomorski batalion piechoty (ang. 64th Polish Light Infantry Battalion)
- 65 Pomorski batalion piechoty (ang. 65th Polish Light Infantry Battalion)
- 66 Pomorski batalion piechoty (ang. 66th Polish Light Infantry Battalion)
- 16 samodzielna Pomorska kompania ckm/wsparcia (ang. Polish Machinegun Company)
Obsada personalna
dowódca brygady – ppłk Andrzej Stańczyk (29 XII 1944 – 1947)
zastępca dowódcy – ppłk Karol Anders (od VI 1945)
szef sztabu – kpt dypl. Czesław Kozłowski
komendant KG – kpt. Adam Stanisław Puzoń
kwatermistrz – kpt. dypl. Paweł Gil
dowódca 64 batalionu piechoty – mjr dypl. Edmund Różycki
dowódca 65 batalionu piechoty – mjr Antoni Gębski
dowódca 66 batalionu piechoty – mjr Jan Dragan
dowódca 16 kompanii wsparcia (ckm) – kpt. Karol Rekliński
Przypisy
Bibliografia
Witold Biegański: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie: formowanie, działania bojowe, organizacja, metryki dywizji i brygad. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie 1939–1945: barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. ISBN 83-223-2055-8.
Jan Partyka: Odznaki i oznaki PSZ na Zachodzie 1939-1945. Wojska Lądowe. Rzeszów: Wydawnictwo Libri Ressovienses, 1997. ISBN 83-902021-9-0.
Juliusz Tym: Pancerni i ułani generała Andersa. Broń pancerna i kawaleria pancerna Polskich Sił Zbrojnych na Środkowym Wschodzie i we Włoszech 1941-1946. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2012. ISBN 978-83-63374-01-3.
Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota Polska 1939-1945 Zeszyt nr 16. Londyn: 1974.