Ursula von der Leyen, szefowa Komisji Europejskiej, ogłosiła w Paryżu nową inicjatywę „Wybierz Europę dla nauki”, mającą na celu przyciągnięcie utalentowanych badaczy z całego świata, w tym z USA. Inicjatywa obejmuje zachęty finansowe, ułatwienia regulacyjne oraz wpisanie wolności prowadzenia badań do unijnego prawa.
- Ursula von der Leyen ogłosiła inicjatywę "Wybierz Europę dla nauki", mającą na celu przyciągnięcie utalentowanych badaczy z całego świata.
- Podstawowym elementem programu jest wpisanie wolności prowadzenia badań naukowych do unijnego prawa.
- Inicjatywa przewiduje pakiet finansowy o wartości 500 mln euro na lata 2025-2027 dla naukowców przenoszących się do UE.
- Ułatwienia regulacyjne obejmą uproszczenie wymogów wizowych dla zagranicznych naukowców oraz programy wspierające innowacyjne start-upy.
- Badacze mogą wnioskować o zwiększone dofinansowanie z Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, z limitem podniesionym do 2 mln euro.
Wolność badań naukowych
Podstawowym elementem nowego programu jest wpisanie wolności do prowadzenia badań naukowych do unijnego prawa. Ursula von der Leyen podkreśliła, że „w obliczu rosnących zagrożeń na całym świecie Europa nie pójdzie na kompromis w kwestii swoich przekonań”. Zapis ten ma znaleźć się w szykowanej ustawie o europejskim obszarze badawczym, która ma usprawnić mobilność naukowców oraz wprowadzić bardziej sprawiedliwe wynagrodzenia i wzmocnić pozycję kobiet w nauce.
Wsparcie finansowe
Inicjatywa przewiduje pakiet finansowy o wartości 500 mln euro na lata 2025-2027. Część tych funduszy ma być skierowana do naukowców, którzy chcą się przeprowadzić do UE. Obecnie badacze mogą wnioskować do Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC) o 1 mln euro powyżej limitu obowiązującego naukowców w UE, a suma ta ma zostać podwyższona do 2 mln euro.
Ułatwienia regulacyjne
Trzeci element inicjatywy to ułatwienia regulacyjne, które mają obejmować uproszczenie wymogów wizowych dla zagranicznych naukowców oraz programy umożliwiające skrócenie ścieżki między badaniami a biznesem. Ułatwienia te mają również dotyczyć innowacyjnych start-upów w dostępie do dużego kapitału, co zostanie sprecyzowane w przygotowywanej ustawie o europejskiej innowacji i nowej strategii ds. start-upów.
Opinie ekspertów
Wiceminister nauki Andrzej Szeptycki zwrócił uwagę na zależność UE od innych graczy w kluczowych obszarach, co stanowi zagrożenie dla konkurencyjności rodzimych firm. Wymienił sektor sztucznej inteligencji, półprzewodników oraz przemysł kosmiczny jako obszary wymagające większej autonomii. „Wysyłamy za kilka dni polskiego astronautę w ramach misji Europejskiej Agencji Kosmicznej, ale wysyłamy go z Florydy” – zaznaczył Szeptycki.
Bezpieczna przystań dla naukowców
Inicjatywa Komisji Europejskiej pojawia się w kontekście cięć na badania w USA, zwłaszcza w obszarze klimatu i szczepień. Komisarka ds. start-upów, badań i innowacji Ekaterina Zachariewa stwierdziła, że UE powinna stać się bezpieczną przystanią dla najlepszych naukowców. „Europa może i powinna być najlepszym miejscem do prowadzenia badań naukowych” – podkreśliła.