W badaniach opublikowanych 5 maja w czasopiśmie „Current Biology” naukowcy wykorzystali starożytne chińskie wiersze do rekonstrukcji przeszłości delfina bezgrzbietego z rzeki Jangcy. Gatunek ten, uznawany za krytycznie zagrożony, liczy obecnie tylko około 1000 osobników w dzikiej przyrodzie.
- Delfin bezgrzbiety z rzeki Jangcy jest krytycznie zagrożonym gatunkiem, liczącym obecnie około 1000 osobników w dzikiej przyrodzie.
- Naukowcy wykorzystali starożytne chińskie wiersze do rekonstrukcji historycznego zasięgu i liczebności delfina bezgrzbietego.
- Zidentyfikowano 724 wiersze sięgające czasów dynastii Tang, które wspominały o delfinie, znanym również jako "świnia rzeczna".
- Zasięg delfina bezgrzbietego zmniejszył się o 65% od czasów dynastii Tang, z największym spadkiem między dynastią Qing a współczesnością.
- Główną przyczyną zagrożenia gatunku są zmiany w środowisku, w tym utrata zasięgu w dopływach rzeki i jeziorach, gdzie spadek wyniósł około 90%.
Wykorzystanie poezji w badaniach
Badacze, w tym ekolog Jiajia Liu z Uniwersytetu Fudan w Szanghaju, podkreślają, że do ochrony gatunków niezbędne jest poznanie ich historycznego zasięgu i liczebności. W przypadku delfina bezgrzbietego, najnowsze dane pochodzą głównie z ostatnich kilku dekad, co skłoniło naukowców do poszukiwania informacji w innych źródłach, takich jak dokumenty i sztuka.
Badania nad starożytnymi wierszami
Zespół badawczy przeszukał bazy danych starożytnych chińskich wierszy w poszukiwaniu odniesień do delfina, znanego również jako „świnia rzeczna”. Po wykluczeniu abstrakcyjnych odniesień, zidentyfikowano 724 wiersze sięgające czasów dynastii Tang (618–907 n.e.), które wspominały ten gatunek.
Zmiany w zasięgu gatunku
Połączenie kontekstu wierszy z danymi z badań naukowych ujawniło, że zasięg delfina bezgrzbietego zmniejszył się o 65% od czasów dynastii Tang. Zmiany te były stopniowe przez pięć badanych dynastii, ale znaczny spadek miał miejsce między dynastią Qing (1636–1912) a współczesnością. Większość utraty zasięgu nastąpiła w dopływach rzeki i jeziorach, gdzie spadek wyniósł około 90%.
Przyczyny zagrożenia gatunku
Według Liu, główną przyczyną tego stanu rzeczy są działania człowieka, takie jak budowa tam i rozwój terenów, które blokują migrację delfinów. Niekonwencjonalne metody pozyskiwania informacji o zmieniających się siedliskach tego ssaka mogą pomóc w lepszym zrozumieniu i ochronie gatunku.
Poezja jako nauka obywatelska
Liu zauważa, że „wiersze są w rzeczywistości starożytną nauką obywatelską”. Choć dane te nie są doskonałe, zawierają wiele informacji, jeśli zostaną odpowiednio wykorzystane.