Rzucili wyzwanie Rosji. »Polska leży w odległości uzbrojonego ramienia«

Na początku XX wieku Józef Piłsudski, lider Polskiej Partii Socjalistycznej-Frakcji Rewolucyjnej, stawiał czoła wyzwaniom związanym z organizowaniem powstania przeciwko rosyjskiemu zaborcy. Jego koncepcja mobilizacji robotników do walki o niepodległość Polski napotkała na opór zarówno wśród socjalistów, jak i w szeregach samej partii. W odpowiedzi na te trudności, Piłsudski i jego współpracownicy, w tym Kazimierz Sosnkowski, postanowili stworzyć nową organizację wojskową, która miała na celu szkolenie przyszłych żołnierzy i przygotowanie ich do walki o wolność. „Niepodległa demokratyczna republika polska leży w odległości uzbrojonego ramienia” – te słowa Sosnkowskiego stały się mottem nowo powstałego Związku Walki Czynnej (ZWC).

Geneza Związku Walki Czynnej

W 1908 roku, po nieudanych próbach zorganizowania powstania, Piłsudski zrozumiał, że do walki o niepodległość potrzebne są nie tylko strajki, ale także odpowiednio wyszkolone kadry wojskowe. Kazimierz Sosnkowski, zainspirowany przez Piłsudskiego, zorganizował spotkanie w lwowskiej kawiarni, które zaowocowało powstaniem ZWC. Na tym zebraniu ustalono, że nowa organizacja będzie prowadzić tajne kursy wojskowe, a jej członkowie będą gotowi do działania w odpowiednim momencie. „Jedynie pięść uzbrojona może wydrzeć caratowi ustępstwa” – podkreślał Sosnkowski, co spotkało się z entuzjazmem pozostałych uczestników.

Struktura i regulamin ZWC

Związek Walki Czynnej szybko przyjął określoną strukturę organizacyjną. Podstawową komórką była „szóstka”, a kilka takich grup tworzyło „oddział”. Na czele ZWC stał Zjazd, a bieżące kierownictwo sprawował pięcioosobowy Wydział. Członkowie organizacji musieli przestrzegać ścisłej tajemnicy, a także płacić podatek organizacyjny. W regulaminie znalazły się również zapisy dotyczące kar za nieposłuszeństwo, co miało na celu utrzymanie dyscypliny w szeregach ZWC. Mimo że Piłsudski miał zastrzeżenia co do niektórych punktów regulaminu, organizacja szybko zyskała na znaczeniu.

Szkolenia wojskowe i rozwój ZWC

W miarę upływu czasu ZWC rozwijał się, a liczba jego członków rosła. Szkolenia obejmowały nie tylko strzelanie, ale także taktykę, historię wojskowości oraz obsługę materiałów wybuchowych. Uczestnicy kursów mieli okazję uczyć się od doświadczonych wykładowców, takich jak Sosnkowski czy Piłsudski. Z czasem ZWC zyskał legalne struktury, co umożliwiło jeszcze szersze prowadzenie szkoleń. W 1910 roku liczba członków wzrosła do 219, a organizacja miała oddziały w Lwowie, Krakowie i Borysławiu.

Reakcja władz rosyjskich i austriackich

W miarę jak Związek Walki Czynnej zyskiwał na sile, władze rosyjskie zaczęły dostrzegać zagrożenie, jakie stanowiła ta organizacja. Minister spraw wewnętrznych Rosji, Makarow, zauważył, że „centrum polityczne sprawy polskiej leży obecnie nie w Królestwie, ale w Galicji”. Z kolei ambasada rosyjska w Austro-Węgrzech ostrzegała przed „zbrodniczą działalnością” ZWC. Mimo presji ze strony Rosjan, Austriacy postanowili nie spełniać ich oczekiwań i pozwolili na rozwój polskich organizacji wojskowych, co dało ZWC nowy impuls do działania.

Podsumowanie i przyszłość ZWC

Związek Walki Czynnej, mimo licznych trudności, stał się kluczowym elementem w walce o niepodległość Polski. Dzięki szkoleniom wojskowym i organizacyjnym, ZWC przygotował kadrę, która w przyszłości miała odegrać istotną rolę w walkach o wolność. W obliczu zbliżającej się I wojny światowej, Piłsudski i jego współpracownicy zyskali nie tylko doświadczenie, ale także zaufanie wśród Polaków, co miało kluczowe znaczenie dla dalszych działań niepodległościowych. W miarę jak sytuacja międzynarodowa się zmieniała, ZWC stawał się coraz bardziej znaczącym graczem na scenie politycznej, a jego członkowie byli gotowi do działania w imię wolności Polski.