W obliczu zawirowań wokół rynku pracy, w Polsce pojawia się nowa kontrowersyjna propozycja, która może diametralnie zmienić zasady zatrudnienia. Mowa o planie, który przyzna Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) uprawnienia do przekształcania umów cywilnoprawnych w umowy o pracę. To nie tylko zmiana w przepisach, ale także spore zamieszanie w podejściu do relacji pracownik-pracodawca.
Co się właściwie zmienia?
Nowe regulacje są częścią Krajowego Planu Odbudowy i mają na celu wzmocnienie PIP w walce z nadużywaniem umów cywilnoprawnych. Propozycja składa się z trzech głównych elementów:
- Przekształcanie umów – inspektorzy pracy mieliby zyskać prawo do samodzielnego przekształcania umów cywilnoprawnych w umowy o pracę, co budzi ogromne kontrowersje.
- Wliczanie doświadczenia zawodowego – do stażu pracy miałoby się wliczać doświadczenie zdobyte na podstawie umów cywilnoprawnych.
- Wsparcie dla artystów – w planach jest również pomoc w opłacaniu składek dla zawodowych twórców.
Głos Rzecznika Praw Obywatelskich
Rzecznik Praw Obywatelskich, profesor Marcin Wiącek, wyraził swoje zaniepokojenie tymi zmianami. Zwrócił uwagę, że nadanie PIP takich uprawnień to krok w stronę przekształcenia organu kontrolnego w podmiot rozstrzygający spory. Jego zdaniem, przyznanie PIP kompetencji do przekształcania umów wchodzi w sferę wymierzania sprawiedliwości, co jest niezgodne z jej dotychczasową rolą.
Co na to rząd?
Przedstawiciele rządu mają odmienne zdanie. Argumentują, że decyzje inspektorów będą podlegały weryfikacji w sądzie pracy, a nowe uprawnienia nie będą nadużywane. Główny Inspektor Pracy, Marcin Stanecki, zapewnia, że inspekcja nie zamierza przekształcać umów wbrew woli stron, a każde przypadki będą analizowane indywidualnie. Jak jednak pokazuje praktyka, nie jest to takie proste.
Potencjalne problemy
Przekształcanie umów cywilnoprawnych na etaty może prowadzić do wielu sporów. Wyobraźmy sobie sytuację, w której w jednej firmie inspektor decyduje o przekształceniu umowy dla jednego pracownika, a drugi, który pracuje w identycznych warunkach, nie dostaje takiej możliwości. To rodzi pytania o spójność decyzji PIP i ewentualne różnice w orzeczeniach sądowych.
Dane mówią same za siebie
W 2023 roku inspektorzy pracy skontrolowali ponad 42 tysiące umów cywilnoprawnych, z czego ponad 1900 zostało zakwestionowanych. Warto zauważyć, że w poprzednich latach liczby te były niższe, co może sugerować, że nowe regulacje mają na celu bardziej intensywną kontrolę. To z pewnością wzmocni pozycję PIP, ale w jakim stopniu wpłynie na rynek pracy?
Podsumowanie
Zmiany, które są w drodze, mają potencjał, by zrewolucjonizować zatrudnienie w Polsce. Z jednej strony, mogą pomóc w walce z nadużywaniem umów cywilnoprawnych, z drugiej jednak, wprowadzają wiele niewiadomych i ryzyk. Ostatecznie, wszystko sprowadza się do tego, jak nowe przepisy będą wdrażane w praktyce.