Rekordowa liczba konfliktów i rosnące wydatki na zbrojenia

W 2025 roku świat zmaga się z rekordową liczbą 56 konfliktów, co jest najwyższym wynikiem od zakończenia II wojny światowej. Jak wynika z analizy The Copenhagen Peace Report 2025, globalne wydatki na zbrojenia osiągnęły historyczne szczyty, a rola ONZ w rozwiązywaniu konfliktów staje się coraz bardziej marginalna. Autorka raportu, Isabel Bramsen z Uniwersytetu w Lund, wskazuje na zmiany w międzynarodowym porządku oraz rosnącą rywalizację mocarstw jako główne przyczyny tego niepokojącego trendu.

Wzrost napięć na świecie

Izabel Bramsen zauważa, że zakończenie dominacji Stanów Zjednoczonych jako supermocarstwa przyczyniło się do wzrostu napięć na świecie. „Z drugiej strony toczy się rywalizacja o prymat władzy między Chinami, Rosją a USA” – podkreśla. W kontekście tych zmian, coraz więcej wojen domowych przekształca się w konflikty międzynarodowe, co dodatkowo komplikuje sytuację. Bramsen zwraca uwagę na wpływ zmian klimatycznych, które nadają nowe znaczenie ziemi uprawnej i surowcom mineralnym.

Skala globalnych konfliktów

Raport wskazuje, że liczba globalnych konfliktów podwoiła się w ciągu ostatnich pięciu lat, a jedna na siedem osób na świecie była narażona na konflikt w okresie od lipca 2023 r. do lipca 2024 r. Globalny Indeks Pokoju (GPI) spadł o 0,56 proc. w 2024 roku, co oznacza kontynuację 16-letniego trendu pogarszania się globalnego poziomu pokoju o 6 proc. „Ta eskalacja podkreśla złożoność globalnych konfliktów, często obejmujących wiele podmiotów i przekraczających granice” – zaznacza Bramsen.

Rekordowe wydatki na zbrojenia

Z danych Międzynarodowego Sztokholmskiego Instytutu na rzecz Pokoju (SIPRI) wynika, że w ciągu ostatniego roku wydatki na cele wojskowe wzrosły o 9,4 proc., osiągając wartość ponad 2,7 bln dolarów. Wzrost ten jest szczególnie widoczny w Europie, gdzie nakłady zwiększyły się o 17 proc. „Ilość broni również wpływa na ryzyko jej użycia” – zauważa Bramsen, co może prowadzić do dalszej eskalacji konfliktów.

Krytyka ONZ i nowe podejścia

The Copenhagen Peace Report 2025 krytykuje Organizację Narodów Zjednoczonych za brak skuteczności w przeciwdziałaniu konfliktom. Konieczna jest reforma Rady Bezpieczeństwa, aby umożliwić lepszy dialog między stronami konfliktów. „Nie inwestuje się dużych środków w dyplomację ani w żadne innowacyjne myślenie o sposobach rozwiązywania konfliktów” – podkreśla Bramsen. W obliczu tych wyzwań, coraz bardziej widoczna staje się rola średnich mocarstw oraz organizacji regionalnych w rozwiązywaniu kryzysów.

Przyszłość konfliktów i dyplomacji

Raport wskazuje na rozwój regionalizacji jako potencjalnie pozytywny trend w rozwiązywaniu konfliktów. Państwa w Europie, Azji, Afryce oraz na Bliskim Wschodzie zaczynają współpracować i koordynować swoje reakcje na kryzysy. „Mocarstwa średniej wielkości, organizacje regionalne i podmioty niepaństwowe mogą odgrywać większą rolę w równoważeniu konkurencji ze strony większych mocarstw” – podkreśla raport. Potencjalnymi pośrednikami w konfliktach mogą być Turcja oraz Arabia Saudyjska, a także rosnące znaczenie krajów Globalnego Południa, w tym Republiki Południowej Afryki.