- W lutym 2024 roku Komisja Europejska przedstawiła wizję dla rolnictwa i żywności, wskazując na potrzebę zmian w WPR.
- Raport IRWiR PAN zawiera ponad 50 propozycji zmian w krajowej i unijnej polityce rolnej.
- Ważne jest zdefiniowanie kategorii aktywnego rolnika dla ukierunkowania wydatkowania publicznych środków.
- Wsparcie dla gospodarstw powinno być uzależnione od akceptacji biznes planu oraz produkcji na rynek.
- Rewizja systemu dopłat bezpośrednich jest konieczna, aby wspierać profesjonalnych rolników.
W lutym 2024 roku Komisja Europejska przedstawiła wizję dla rolnictwa i żywności, a zespół naukowców z IRWiR PAN opracował raport dotyczący polityki rolnej w Polsce, wskazując na potrzebę zmian w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) w latach 2028-2034.
Wizja dla rolnictwa
W lutym ubiegłego roku Komisja Europejska zaprezentowała wizję „Wspólne kształtowanie atrakcyjnego sektora rolnego i rolno-spożywczego dla przyszłych pokoleń”. Dokument ten ma na celu wyznaczenie kierunków debaty nad przyszłością WPR oraz jej kształtem w nadchodzących latach.
Raport IRWiR PAN
Zespół IRWiR PAN, we współpracy z Europejskim Funduszem Rozwoju Wsi Polskiej, przygotował raport pt. „Ocena WPR w Polsce – Intensyfikacja innowacyjności warunkiem koniecznym przetrwania polskiego rolnictwa”. Dokument ten ocenia obecne funkcjonowanie WPR w Polsce oraz wskazuje na potrzebę zmian w krajowej i unijnej polityce rolnej.
Rekomendacje zmian
Raport zawiera ponad 50 propozycji zmian, które, zdaniem autorów, powinny być kierowane do gospodarstw zdolnych do budowy własnej siły ekonomicznej oraz wdrażania innowacji. Główne instrumenty nowej polityki rolnej powinny wspierać produkcję żywności w sposób zrównoważony, poprawiając stan gleby i sprzyjając sekwestracji węgla.
Definicja aktywnego rolnika
W kontekście zmian konieczne jest zdefiniowanie kategorii aktywnego rolnika, który będzie głównym podmiotem krajowej polityki rolnej. Takie działanie ma na celu ukierunkowanie wydatkowania publicznych środków finansowych oraz eliminację praktyk narażających interesy finansów publicznych.
Wsparcie dla gospodarstw
Polska musi systemowo wspierać gospodarstwa rolne produkujące na rynek. Jak wskazują dane polskiego FADN, tylko gospodarstwa o wielkości ekonomicznej co najmniej 25 tys. euro są w stanie uzyskiwać dochód porównywalny do średniej w gospodarce narodowej. Wsparcie powinno być uzależnione od akceptacji biznes planu, który zakłada osiągnięcie tej wielkości.
Rewizja systemu dopłat
System dopłat bezpośrednich do hektara wymaga rewizji. Obecny model nie może być kontynuowany w dotychczasowej formie, a wsparcie powinno być ukierunkowane na profesjonalnych rolników, dla których rolnictwo jest głównym źródłem utrzymania.
Wsparcie dla drobnych gospodarstw
Wsparcie dla drobnych gospodarstw, w których rolnictwo jest jedynym źródłem utrzymania, powinno koncentrować się na budowie silnych krótkich łańcuchów dostaw oraz sprzedaży bezpośredniej. Konieczne jest wprowadzenie uwarunkowań dotyczących pozyskiwania płatności bezpośrednich, związanych z obowiązkiem prowadzenia produkcji rolniczej.
Wnioski z raportu
W raporcie podkreślono, że Polska powinna stworzyć warunki do wyłączenia z systemu wspierania rolników, którzy nie produkują na rynek. Niezbędne są programy zachęcające do oddania gruntów w zarządzanie profesjonalnym rolnikom, co może przynieść korzyści finansowe dla właścicieli gruntów.
Podsumowanie
Rekomendacje zawarte w raporcie IRWiR PAN wskazują na potrzebę kompleksowych zmian w polskiej polityce rolnej, które mają na celu wsparcie innowacyjności oraz profesjonalizacji sektora rolnictwa, co jest kluczowe dla przyszłości bezpieczeństwa żywnościowego w Polsce i Europie.