Od 1 kwietnia wstrzymano eksploatację reaktora badawczego MARIA, a jego przyszłość staje pod znakiem zapytania. Szef departamentu energetyki jądrowej Ministerstwa Przemysłu, Paweł Gajda, zapowiedział jednak, że jest bardzo duża szansa na wznowienie jego działalności do 10 maja br.
Nowe zezwolenie od PAA
31 marca 2025 r. straciło ważność dotychczasowe zezwolenie Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki (PAA) na eksploatację reaktora MARIA. Aby wznowić działalność, konieczne jest wydanie nowego zezwolenia, co nastąpi po wykazaniu przez Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ), że reaktor spełnia wymagania dotyczące bezpieczeństwa jądrowego, ochrony radiologicznej oraz ochrony fizycznej.
Wniosek i wymagania
NCBJ złożyło do PAA wniosek o wydanie zezwolenia na eksploatację reaktora badawczego MARIA 20 sierpnia 2024 r. Wniosek ten to ponad 30 dokumentów, które wymagają szczegółowej analizy. Co więcej, w wyniku prowadzonych analiz, wnioskodawca był kilkakrotnie wzywany do dostarczenia dodatkowych wyjaśnień oraz uzupełnień dokumentacji.
Prace nad dokumentacją
W rozmowie z TVN24, Paweł Gajda podkreślił, że trwają intensywne prace nad uzupełnieniem dokumentacji potrzebnej do uzyskania zezwolenia. Przypomniał, że licencja na eksploatację reaktora musi być odnawiana co 10 lat, co obligowało do jego wyłączenia po utracie ważności poprzedniego dokumentu.
Bezpieczeństwo finansowe
Gajda zapowiedział również, że od przyszłego roku resort przemysłu planuje wprowadzenie dodatkowego mechanizmu finansowania, który ma zapewnić reaktorowi większe bezpieczeństwo finansowe. „Istotna część kosztów eksploatacji reaktora MARIA będzie zapewniona z góry” – zaznaczył.
Przyszłość reaktora MARIA
Pytany o możliwość rozbudowy lub budowy nowego reaktora, Gajda stwierdził, że realizowany program modernizacji powinien zapewnić funkcjonowanie reaktora do 2050 roku. Jednakże, myśli się także o budowie następcy. „Zanim zapadnie decyzja, należy ocenić, na ile wystarczy trwająca modernizacja” – dodał.
Zmiany w kierownictwie NCBJ
W czwartek minister przemysłu, Marzena Czarnecka, odwołała dyrektora NCBJ, prof. Krzysztofa Kurka, argumentując to koniecznością usprawnienia funkcjonowania instytucji, zwłaszcza w kontekście priorytetowego traktowania eksploatacji reaktora MARIA.
Wykład minister Czarneckiej
Minister Czarnecka, podczas wykładu dla uczestników Szkoły Biznesu Politechniki Śląskiej, nawiązała do sytuacji reaktora MARIA, informując, że „jest domniemanie, że w połowie maja dostanie on stosowne zgody i pozwolenia”. Podkreśliła również, że na bazie doświadczeń z reaktorem MARIA, NCBJ pracuje nad projektem budowy badawczego reaktora wysokotemperaturowego HTGR, który ma osiągać wyższe temperatury chłodziwa.
Rola reaktora MARIA
Reaktor jądrowy MARIA jest nie tylko jednostką badawczą, ale także istotnym źródłem radioizotopów wykorzystywanych w różnych dziedzinach nauki. Jego przyszłość i dalsza eksploatacja są kluczowe dla polskiego sektora badań jądrowych.