Dr hab. Michał Budka z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w rozmowie z PAP wyjaśnił, że ptaki dostosowują swoje dźwięki do otoczenia, a ich rywalizacja o przestrzeń akustyczną jest równie istotna jak walka o pożywienie czy terytorium. Ekspert badał te zjawiska przez ostatnie trzy lata, koncentrując się na ekoakustyce.
- Dr hab. Michał Budka z UAM bada wpływ dźwięków na ptaki i ich rywalizację o przestrzeń akustyczną.
- Ekoakustyka to nauka o dźwiękach w środowisku, obejmująca dźwięki organizmów oraz hałas antropogeniczny.
- Ptaki stosują różne strategie wokalizacyjne w zależności od środowiska, zmieniając częstotliwość i tempo śpiewu.
- Badania dr Budki przeprowadzono w Szwecji, Polsce i Ugandzie, uwzględniając różnice w bioróżnorodności i sezonowości.
- Rywale w zakresie częstotliwości unikają śpiewania w tym samym czasie i miejscu, co jest kluczowe dla ich komunikacji.
Ekoakustyka i jej znaczenie
Ekoakustyka to dziedzina nauki zajmująca się dźwiękami w środowisku, w tym dźwiękami wydawanymi przez organizmy żywe oraz odgłosami naturalnych elementów, takich jak szum drzew czy plusk wody. W miastach dodatkowo słychać hałas antropogeniczny, na przykład od samochodów. Dr Budka podkreślił, że zwierzęta konkurują o różne zasoby, w tym o przestrzeń akustyczną, co jest kluczowe dla ich komunikacji.
Strategie wokalizacyjne ptaków
Według prof. Budki ptaki stosują różne strategie wokalizacyjne w zależności od środowiska. W terenach otwartych śpiewają w wyższych częstotliwościach i szybciej, podczas gdy w lasach ich piosenki są dłuższe, wolniejsze i w niższych częstotliwościach. W przypadku gatunków rywalizujących o podobny zakres częstotliwości, powinny one unikać śpiewania w tym samym czasie i miejscu.
Badania w różnych lokalizacjach
Badania prowadzone przez zespół dr Budki odbyły się w Szwecji, Polsce i Ugandzie, gdzie bioróżnorodność i liczebność zwierząt różnią się znacznie. Ekspert zwrócił uwagę na różnice w długości dnia i nocy oraz sezonu lęgowego w tych regionach, co wpływa na zachowania wokalne ptaków.
Wyniki badań w Puszczy Białowieskiej
Pierwsze badania miały miejsce w Puszczy Białowieskiej, gdzie zespół sprawdzał, jakie gatunki ptaków są słyszalne w różnych punktach. Okazało się, że na początku sezonu lęgowego gatunki o podobnych wokalizacjach unikają się w przestrzeni, jednak później przylatujące gatunki mogą zakłócać ten wzorzec.
Rywalizacja o przestrzeń akustyczną w Ugandzie
W Ugandzie, w parku narodowym Kibale, ptaki rywalizują o przestrzeń akustyczną nie tylko między sobą, ale także z innymi zwierzętami, takimi jak małpy czy cykady. Badania wykazały, że wyżyniak łuskowany przestaje śpiewać w obecności dźwięków podobnych do jego własnych, natomiast beczak zielonogrzbietego intensyfikuje śpiew w hałasie.
Wpływ hałasu na wokalizację ptaków
Badania wykazały, że ptaki w zanieczyszczonych hałasem środowiskach, takich jak miasta, zaczynają śpiewać wcześniej o świcie, gdy natężenie hałasu jest mniejsze. Eksperymenty ze słowikiem szarym pokazały, że samce dostosowują częstotliwość swojego śpiewu, aby zminimalizować maskowanie przez hałas.
Postępy w badaniach
Zespół z UAM zakończył eksperymentalną część projektu, nagrywając dziesiątki tysięcy godzin materiału. Obecnie naukowcy wykorzystują sztuczną inteligencję do analizy zebranych danych, identyfikując gatunki i oceniając złożoność przestrzeni akustycznej.
Publikacje naukowe
Badania prof. Michała Budki i jego zespołu na temat rywalizacji o przestrzeń akustyczną zostały opublikowane w renomowanych czasopismach, takich jak „Animal Behaviour” oraz „Behavioral Ecology”.