Przeszczepy skórek warzyw. Kontrowersyjna metoda czy normalna praktyka?

Przeszczepy skórek warzyw, nowatorska technika opracowana przez firmę KeyGene, wzbudza kontrowersje wśród naukowców i rolników. Metoda ta polega na tworzeniu chimerycznych roślin, w których zewnętrzna warstwa pochodzi z jednej odmiany, a tkanki wewnętrzne z innej. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie roślin o pożądanych cechach, takich jak smak czy odporność na choroby, bez konieczności stosowania tradycyjnych metod krzyżowania. Czy ta innowacyjna praktyka to krok w stronę przyszłości rolnictwa, czy może zagraża naturalnemu ekosystemowi?

Nowa technika szczepienia

W klasycznym szczepieniu roślin łączy się część jednej odmiany, na przykład łodygę, z systemem korzeniowym innej. Nowa technika KeyGene idzie jednak o krok dalej, tworząc chimery szczepowe. „To coś zupełnie nowego – nie krzyżujemy odmian, tylko robimy przeszczep powierzchniowy, niczym transplantację skóry” – wyjaśnia dr Jeroen Stuurman z KeyGene. Kluczową cechą chimery szczepowej jest możliwość rozmnażania z bulw, co oznacza, że nowe odmiany mogą być uprawiane bez konieczności ponownego szczepienia każdej rośliny.

Przykłady zastosowania

Firma KeyGene stworzyła już odmianę ziemniaka, która łączy skórkę Pimpernel z miąższem Bintje, popularnej odmiany używanej w produkcji frytek. Ten chimeryczny ziemniak jako pierwszy na świecie został objęty prawem do ochrony odmian roślin, co stanowi istotny krok w kierunku komercjalizacji tej technologii. „To sygnał, że możemy przejść do kolejnego etapu – komercjalizacji i tworzenia odmian odpornych na szkodniki i suszę” – mówi Stuurman.

Biologia chimerycznych roślin

Jak powstają chimery szczepowe? Odpowiedź kryje się w biologii merystemów, stref wzrostu roślin, które zawierają komórki macierzyste. Gdy na styku szczepionych roślin pojawi się pęd, może on przyjąć komórki z dwóch różnych warstw, co prowadzi do powstania chimery. Choć takie przypadki były dotychczas rzadkie i nieprzewidywalne, technologia KeyGene pozwala na ich celowe i powtarzalne tworzenie. „Nowością jest stabilność takiej chimery, co pozwala traktować ją jako normalną, komercyjną odmianę” – komentuje prof. Colin Turnbull z Imperial College London.

Korzyści i kontrowersje

Technologia przeszczepów skórek warzyw otwiera nowe możliwości zarówno dla rolników, jak i konsumentów. Owoce o różnych właściwościach smakowych i teksturalnych mogą być produkowane w nowych kombinacjach, bez skomplikowanych procedur hodowlanych. „To naprawdę fascynujące, że udało się stworzyć stabilne chimery szczepowe o cechach istotnych komercyjnie” – ocenia dr Charles Melnyk z Uniwersytetu Rolniczego w Uppsali. Jednakże, pomimo licznych korzyści, metoda ta budzi również obawy dotyczące wpływu na naturalne ekosystemy oraz etyki w rolnictwie.

Przyszłość rolnictwa

W dłuższej perspektywie chimery szczepowe mogą stać się rozwiązaniem w rolnictwie w czasach zmian klimatu, oferując roślinom lepszą ochronę przed suszą czy nowymi szkodnikami. „Nie trzeba zmieniać sposobu uprawy. Można po prostu zasadzić nowe bulwy” – podkreśla Stuurman. W miarę jak technologia ta będzie się rozwijać, możliwe będzie projektowanie warzyw o cechach skrojonych na miarę, co może zrewolucjonizować sposób, w jaki produkujemy żywność.