Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Izba Radców Prawnych, Związek Powiatów Polskich oraz Stowarzyszenie Sursum Corda wystosowały 3 czerwca 2025 roku list otwarty do premiera Donalda Tuska, w którym apelują o wstrzymanie prac nad nowelizacją ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej. Sygnatariusze podkreślają, że proponowane zmiany są sprzeczne z obowiązującymi przepisami, które gwarantują dostęp do pomocy prawnej osobom, które nie mogą ponieść jej kosztów. W liście zwracają uwagę na konieczność ograniczenia zmian wyłącznie do zapewnienia ciągłości finansowania systemu oraz domagają się pilnego zwołania posiedzenia Rady Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, która od roku nie miała możliwości wypowiedzenia się na temat projektu nowelizacji.
- 3 czerwca 2025 roku środowiska prawnicze i samorządowe zaapelowały do premiera Donalda Tuska o wstrzymanie nowelizacji ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej.
- Apel dotyczy ograniczenia zmian wyłącznie do zapewnienia ciągłości finansowania systemu oraz pilnego zwołania Rady Nieodpłatnej Pomocy Prawnej.
- Proponowane zmiany są krytykowane za sprzeczność z obowiązującymi przepisami gwarantującymi pomoc prawną osobom niezdolnym do pokrycia kosztów.
- System nieodpłatnej pomocy prawnej obejmuje także obcokrajowców, a terminy porad ustalają pracownicy starostw powiatowych.
- W debacie pojawiają się zarzuty o możliwy lobbing i kontrowersje wokół skali deregulacji prawa.
Apel ten wywołuje ważną debatę o przyszłości systemu wsparcia prawnego dla potrzebujących w Polsce, budząc liczne reakcje w środowisku prawniczym i samorządowym. Sygnatariusze listu wskazują, że zmiany mogą naruszać fundamentalne zasady dostępu do bezpłatnej pomocy prawnej, co z kolei może odbić się negatywnie na obywatelach znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej.
Apel środowisk prawniczych i samorządowych do premiera
3 czerwca 2025 roku Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Izba Radców Prawnych, Związek Powiatów Polskich oraz Stowarzyszenie Sursum Corda skierowały do premiera Donalda Tuska list otwarty, w którym wzywają do natychmiastowego wstrzymania prac nad nowelizacją ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej. Sygnatariusze wyrażają głębokie zaniepokojenie, że proponowane zmiany stoją w sprzeczności z obowiązującymi przepisami, które mają na celu zapewnienie pomocy prawnej osobom niezdolnym do pokrycia jej kosztów.
W liście podkreślono, że wszelkie zmiany powinny ograniczać się jedynie do zapewnienia ciągłości finansowania systemu nieodpłatnej pomocy prawnej, bez ingerencji w jego podstawowe zasady. Jak podaje GazetaPrawna.pl, autorzy apelu domagają się również pilnego zwołania posiedzenia Rady Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. Ta instytucja od ponad roku nie miała możliwości wypowiedzenia się na temat projektu nowelizacji, co według nich jest poważnym naruszeniem demokratycznych procedur konsultacyjnych.
Kontekst funkcjonowania nieodpłatnej pomocy prawnej w Polsce
System nieodpłatnej pomocy prawnej w Polsce został stworzony z myślą o osobach, które nie mają środków na opłacenie profesjonalnej pomocy prawnej. Umożliwia on także wsparcie prawnicze dla obcokrajowców korzystających z punktów pomocy prawnej, co podkreśla jego otwartość i społeczną rolę. Pracownicy starostw powiatowych odpowiadają za ustalanie terminów udzielania porad prawnych, co ma na celu ułatwienie dostępu do tych usług dla najbardziej potrzebujących.
Jak wcześniej informował portal wolow.pl, punkty nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego są dostępne dla szerokiego grona odbiorców. To rozwiązanie odgrywa istotną rolę w codziennym funkcjonowaniu obywateli, zwłaszcza tych w trudnej sytuacji materialnej lub życiowej, zapewniając im niezbędne wsparcie prawne bez konieczności ponoszenia kosztów.
Debata wokół nowelizacji i zarzuty o lobbing
Rząd podkreśla, że wprowadzane zmiany są częścią szeroko zakrojonej deregulacji prawa, której skala jest niespotykana dotąd w Polsce. Ma to na celu uproszczenie i usprawnienie funkcjonowania systemu prawnego oraz zwiększenie efektywności świadczenia usług. Jednakże część środowiska prawniczego wyraża obawy co do rzeczywistych intencji tych działań.
Niektórzy adwokaci zauważają, że działania zespołu Rafała Brzoski, odpowiedzialnego za przygotowanie projektu nowelizacji, mogą być postrzegane jako lobbing pod przykrywką oddolnej demokracji. Według analizy opublikowanej na businessinsider.com.pl, pojawiają się podejrzenia, że proponowane zmiany w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej są efektem nacisków lobbystycznych, co wywołuje niepokój w środowisku prawniczym. Tego rodzaju zarzuty podkreślają, że proces legislacyjny powinien być transparentny i uwzględniać głos wszystkich zainteresowanych stron, zwłaszcza tych, którzy na zmianach najbardziej ucierpią.
Środowiska prawnicze i samorządowe zwracają się do premiera Donalda Tuska, podkreślając wyzwania, które stoją przed systemem nieodpłatnej pomocy prawnej w Polsce. Zapewnienie każdemu, kto tego potrzebuje, dostępu do bezpłatnej pomocy prawnej to kluczowy element, który wzmacnia państwo prawa i chroni prawa obywateli.
