Interdyscyplinarny zespół naukowców z MIT i AWF Katowice przeprowadził badania, które rzucają nowe światło na zasady porządku i chaosu w ruchu przechodniów, publikując wyniki w prestiżowym czasopiśmie „PNAS”. Ich odkrycia sugerują, że gdy rozrzut toru ruchu przekracza 13 stopni, sytuacja staje się chaotyczna, a w miejsca uporządkowanej komunikacji pojawiają się zatory.
Przechodnie w tłumie
W codziennym życiu napotykamy na różnorodne przestrzenie, takie jak pasy uliczne, przejścia podziemne czy place miejskie, w których spotykają się masy ludzi. Każdy z nas ma swój cel podróży, ale aby go osiągnąć, musimy znaleźć sposób na poruszanie się przez tłum, unikając zderzeń z innymi. Jak wskazuje współautor badania, prof. Grzegorz Sobota, „płynąć z tłumem jest łatwo”, ale w momencie, gdy próbujemy zboczyć z utartej ścieżki, zaczynają się problemy.
Chaos w ruchu
Badania wykazały, że gdy przechodnie poruszają się w przeciwnych kierunkach, kolizje są łatwe do uniknięcia, a ruch staje się uporządkowany. Jednak, gdy zaczynamy poruszać się w różnych kierunkach, a nasze ścieżki krzyżują się pod różnymi kątami, chaos staje się nieunikniony. Matematyczne zasady tego zjawiska zostały opisane przez dr. Karola Bacika z MIT oraz prof. Timem Rogersem z University of Bath, a także profesorów z AWF Katowice – Grzegorza Sobotę i Bogdana Bacika.
Krytyczny punkt badania
W eksperymencie, przeprowadzonym w sali gimnastycznej, uczestnicy byli kierowani do różnych bramek. Obserwowano, jak zmienia się płynność ruchu w miarę wzrostu liczby krzyżujących się dróg. Zauważono, że kluczowym momentem było, gdy rozrzut kierunków wynosił 13 stopni. To właśnie wtedy, zamiast iść bezpośrednio do celu, piesi wybierali bardziej skomplikowane trasy, co prowadziło do spadku prędkości przechodzenia o 30 proc.
Przyszłość projektowania przestrzeni publicznych
W kontekście projektowania dużych obiektów oraz przestrzeni publicznych, wyniki badań mają istotne znaczenie. Dotychczasowe symulacje ruchu tłumów mogą zostać wzbogacone o nowe, dokładniejsze modele, które pozwolą przewidzieć, czy ruch będzie uporządkowany, czy chaotyczny. Dzięki temu możliwe stanie się bardziej efektywne planowanie, które uwzględni wprowadzenie lub eliminację barier w ruchu.
Indywidualność w tłumie
Warto zauważyć, że ludzie różnią się od cząsteczek, które tworzą płyny. Każdy z nas ma swoją unikalną osobowość oraz stany psychologiczne, co wpływa na nasze decyzje w tłumie. Prof. Sobota podkreśla, że kolejnym krokiem w badaniach będzie opracowanie bardziej zaawansowanego modelu, który lepiej odda rolę indywidualności w zachowaniach tłumu.
Inspiracje do badań
Karol Bacik zwraca uwagę, że aby odkryć interesujące tematy badawcze, nie trzeba sięgać daleko. Czasami wystarczy spojrzeć przez okno, aby dostrzec problemy, które wciąż skrywają wiele tajemnic.