Polska otrzymała dodatkowe 925 milionów euro (4 miliardy złotych) w ramach funduszy EOG i Norweskich Grantów, co stanowi istotny krok w kierunku zmniejszenia różnic społecznych i ekonomicznych w regionie. To pierwsza umowa, która została podpisana z krajami beneficjentami w nowej rundzie finansowania, co oznacza, że Polska pozostaje największym odbiorcą tych funduszy, otrzymując około jednej czwartej całkowitych środków dostępnych w tej inicjatywie.
Nowe możliwości finansowe dla Polski
W dniu 23 kwietnia 2025 roku, przedstawiciele Islandii, Liechtensteinu oraz Norwegii podpisali Memoranda o Zrozumieniu z Polską na nowy okres przyznawania EOG i Norweskich Grantów. Całkowita kwota 924,9 miliona euro jest przeznaczona na wspieranie rozwoju społecznego i ekonomicznego oraz na wzmacnianie relacji bilateralnych.
Wsparcie dla zielonej transformacji i demokratycznych wartości
Fundusze mają na celu przede wszystkim wspieranie zielonej transformacji, demokracji, praworządności, praw człowieka, integracji społecznej oraz odporności. Wśród bardziej szczegółowych celów wymienionych w ogłoszeniu znajdują się:
- poprawa efektywności energetycznej oraz redukcja emisji CO2 w Polsce,
- wzmocnienie współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości,
- zwiększenie uczestnictwa, zrównoważenia i różnorodności w sztuce.
Reakcje na nowe fundusze
Norweski minister spraw zagranicznych, Espen Barth Eide, wyraził dumę z kontynuacji bliskiej współpracy z Polską. Podkreślił, że nowy okres finansowania umożliwi wspólne działania na rzecz wzmocnienia innowacji ekologicznych, spójności społecznej oraz wartości demokratycznych, które są kluczowe dla odpornej i przyszłościowej Europy.
Ambitne cele Polski
Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, minister funduszy i polityki regionalnej, przyjęła z zadowoleniem fakt, że Polska jako pierwsza podpisała memorandum dotyczące nowego okresu finansowania. Zaznaczyła, że środki te będą miały znaczący wpływ na rozwój Polski, lokalnych społeczności oraz polskiej kultury. Minister podkreśliła, że planowane jest uruchomienie pierwszych programów na początku przyszłego roku, co nastąpi znacznie szybciej, niż wymaga tego formalny proces.
Dotychczasowe osiągnięcia
Pełczyńska-Nałęcz przypomniała, że dzięki poprzedniej rundzie finansowania, która zakończyła się pod koniec 2024 roku, zrealizowano wiele projektów, w tym:
- docieplenie blisko 100 szkół,
- podpisanie kilku dziesiątek patentów,
- renowacja ważnych obiektów kulturowych, takich jak zamek w Malborku.
Współpraca międzynarodowa w obliczu zagrożeń
Na ceremonii podpisania umowy obecny był norweski książę Haakon, który podkreślił, że więzi między krajami nigdy nie były tak silne. W kontekście agresji Rosji na Ukrainę zwrócił uwagę na konieczność współpracy w celu wzmocnienia demokracji i ochrony fundamentalnych wartości. Przypomniał, że w obliczu zagrożeń należy zacieśniać współpracę oraz rozwijać relacje europejskie.
Zmiany w polskiej polityce
Warto zauważyć, że pod rządami poprzedniego rządu narodowo-konserwatywnego PiS, część funduszy EOG i Norweskich Grantów została wstrzymana z powodu polityki anty-LGBT+ prowadzonych przez władze lokalne. Nowa koalicja rządowa, bardziej liberalna i proeuropejska, która objęła władzę w grudniu 2023 roku, skutkowała uwolnieniem miliardów euro, które wcześniej zostały zamrożone z powodu obaw o praworządność.