Beatriz Sanabria zmierzała do kuchni dla ubogich w Buenos Aires, gdy dostrzegła słowa namalowane pod wiaduktem w nowym świetle. Jej dzielnica, Barrio 31, to uboga społeczność na obrzeżach stolicy Argentyny, gdzie zmarły papież Franciszek kiedyś opiekował się parafianami, zanim w 2013 roku stał się pierwszym papieżem z Ameryki Łacińskiej. W sobotę, 24 kwietnia 2025 roku, katolicy i niekatolicy na całym świecie będą żegnać życie Franciszka podczas jego pogrzebu. Jego śmierć ujawniła, jak jego 12-letnia kadencja na czele Kościoła katolickiego wpłynęła na postrzeganie kwestii takich jak prawa migrantów i zmiany klimatyczne.
Przesłanie Franciszka
Papież Franciszek podkreślał prawa migrantów, alarmował w sprawie zmian klimatycznych i był mostem do pokoju na wielu kontynentach. Jego działania zainspirowały wielu ludzi do działania. „On był blisko … biednych ludzi i zachęcał społeczeństwo, aby się nie poddawało, aby było silne i walczyło” – powiedziała Sanabria. Jego styl przywództwa, oparty na osobistym zaangażowaniu i bliskości do tych, którzy zostali zepchnięci na margines, wywarł ogromny wpływ na społeczności na całym świecie.
Podziały w Kościele
Franciszek, jako pierwszy papież jezuita, zbliżył się do kwestii sprawiedliwości społecznej w sposób, który nie wszystkim przypadł do gustu. „Styl katolicyzmu promowany przez papieży Jana Pawła II i Benedykta XVI opierał się na wyraźnych definicjach i granicach” – zauważył Daniel Speed Thompson, profesor religioznawstwa na Uniwersytecie Dayton. „Franciszek zatarł granice akceptacji, próbując włączyć osoby, które historycznie były marginalizowane, do życia Kościoła” – dodał.
Obrona praw migrantów
Franciszek, syn włoskich imigrantów, uczynił obronę praw migrantów centralnym punktem swojego papieskiego posługiwania. Jego pierwsza wizyta poza Rzymem w 2013 roku miała miejsce na wyspie Lampedusa, gdzie potępił „globalizację obojętności” wobec cierpienia ludzi uciekających przed ubóstwem i przemocą. W jednym z symbolicznych gestów umył i pocałował stopy muzułmańskich migrantów, pokazując, jak powinno się traktować osoby w potrzebie.
Świadomość ekologiczna
Słowa Franciszka na temat środowiska doprowadziły do konkretnych zmian zarówno w Kościele, jak i poza nim. Jego encyklika „Laudato Si’” ostrzegała przed globalnym ociepleniem i zniszczeniem środowiska, co skłoniło lokalnych kapłanów do mówienia o religijnym obowiązku ochrony Ziemi. Jednak mimo jego wysiłków, polaryzacja wokół tematów takich jak migracja i zmiany klimatyczne wzrosła od 2013 roku, co ukazuje ograniczenia jego wpływu w życiu świeckim.
Reakcje na śmierć papieża
Po śmierci Franciszka, wiele osób w Ukrainie i Gazie wyraziło swoje zaniepokojenie, że nie był wystarczająco krytyczny wobec Rosji ani nie zrobił wystarczająco dużo dla pokoju w regionie. „My, Ukraińcy, nie podobało się wszystko, co robił, ale doceniamy, że próbował zakończyć wojnę” – powiedziała Adelina Kisilevska, wolontariuszka w Kościele Świętego Mikołaja w Kijowie. W Gazie, wielu twierdzi, że papież powinien był zrobić więcej, mimo że regularnie kontaktował się z jedyną katolicką parafią w regionie przez 18 miesięcy konfliktu z Izraelem.
Trwałe zmiany w Kościele
Franciszek miał ogromny wpływ na postrzeganie Kościoła katolickiego, w tym na akceptację społeczności LGBTQ+. Jego odpowiedź „Kto jestem, by oceniać?” na pytanie o orientację seksualną w 2013 roku wywołała seismiczną zmianę, ale jednocześnie sprzeciwiał się błogosławieniu małżeństw par homoseksualnych. Jego styl przywództwa, który promował inkluzyjność, spotkał się z oporem ze strony konserwatywnych katolików, którzy obawiali się erozji podstawowych prawd ich religii.
Franciszek a dialog międzyreligijny
Papież Franciszek zdołał naprawić relacje między Watykanem a światem muzułmańskim, co zostało docenione przez wielu liderów religijnych. Jego spotkanie z Wielkim Ajatollahem Alim al-Sistanim w Iraku w 2021 roku zostało określone jako „milestone” w odrzucaniu nienawiści. „Papież Franciszek nie tylko naprawił relacje między Watykanem a światem muzułmańskim, ale także przeniósł je na jeszcze lepszy poziom” – powiedział dr H.A. Hellyer, ekspert ds. bezpieczeństwa w Londynie.
Przyszłość Kościoła katolickiego
W miarę jak katolicy patrzą w przyszłość po pogrzebie Franciszka, jego styl przywództwa i podejście do Kościoła pozostają w centrum uwagi. Dr Thompson przypomniał sobie niekonwencjonalny synod z 2023 roku, gdzie Franciszek rozmawiał z biskupami, kapłanami i studentami o doktrynie Kościoła. „To, co próbował argumentować, to paradoks: ‘Nie jestem jedynym katolikiem. Część tego będzie kontynuowana przez was wszystkich’” – podsumował.