Nowe badania ujawniają, że wielcy mistrzowie malarstwa, tacy jak Leonardo da Vinci, Sandro Botticelli i Rembrandt, mogli świadomie używać białek, zwłaszcza żółtek jaj, w swoich obrazach olejnych. Badania opublikowane we wtorek w czasopiśmie „Nature Communications” sugerują, że obecność tych składników była zamierzona, co rzuca nowe światło na techniczne umiejętności artystów z XVI, XVII i wczesnego XVIII wieku oraz sposób przygotowywania farb.
- Wielcy mistrzowie malarstwa, tacy jak Leonardo da Vinci, Botticelli i Rembrandt, mogli świadomie używać białek, w tym żółtek jaj, w swoich obrazach olejnych.
- Badania opublikowane w "Nature Communications" sugerują, że obecność białek w farbach była zamierzona, co podkreśla umiejętności techniczne artystów z XVI-XVIII wieku.
- Dodanie żółtka jajka do farby olejnej znacząco wpływa na jej właściwości, co może być korzystne dla artystów.
- Farba olejna z dodatkiem żółtka daje intensywniejsze kolory i umożliwia gładkie przejścia kolorów w porównaniu do tempery.
- Badania wykazały, że reakcje chemiczne między olejem, pigmentem a białkami w żółtku mogą drastycznie zmieniać właściwości farb.
Nowe odkrycia w malarstwie
W przeszłości niewielkie ilości białka wykrywano w klasycznych obrazach olejnych, jednak często przypisywano je zanieczyszczeniom. Zespół badawczy, kierowany przez Ophélie Ranquet z Instytutu Inżynierii Procesów Mechanicznych i Mechaniki w Karlsruhe, odkrył, że dodanie żółtka jajka może znacząco wpłynąć na właściwości farby olejnej, co może być korzystne dla artystów. „Nasze wyniki pokazują, że nawet z bardzo małą ilością żółtka jajka można osiągnąć niesamowitą zmianę właściwości w farbie olejnej,” powiedziała Ranquet w wywiadzie telefonicznym.
Korzyści z dodatku żółtka
Dodanie żółtka do farby olejnej może przynieść długotrwałe efekty wykraczające poza estetykę. W porównaniu do tempery, która łączy żółtko z pigmentami w proszku i wodzie, farba olejna daje intensywniejsze kolory i umożliwia bardzo gładkie przejścia kolorów. „Dodanie żółtka jest korzystne, ponieważ może drastycznie dostosować właściwości tych farb,” dodała Ranquet. Badania wykazały, że reakcje chemiczne między olejem, pigmentem a białkami w żółtku wpływają na zachowanie i lepkość farby.
Techniki malarskie wielkich mistrzów
W badaniach odtworzono proces produkcji farby, używając czterech składników: żółtka jajka, wody destylowanej, oleju lnianego i pigmentu. „Na przykład, pigment biały ołowiu jest dość wrażliwy na wilgoć, ale jeśli pokryje się go warstwą białka, staje się znacznie bardziej odporny,” wyjaśniła Ranquet. Zastosowanie mniejszej ilości pigmentu mogło być korzystne w czasach, gdy niektóre pigmenty, jak lapis lazuli, były droższe niż złoto.
Przykłady z dzieł sztuki
Bezpośrednie dowody na wpływ żółtka w farbie olejnej można zauważyć w „Madonnie z goździkiem” Leonarda da Vinci, która obecnie jest wystawiana w Alte Pinakothek w Monachium. Obraz ten wykazuje widoczne zmarszczki na twarzy Maryi i dziecka. „Farba olejna zaczyna wysychać od powierzchni w dół, co jest powodem zmarszczek,” dodała Ranquet. Badania sugerują, że dodanie żółtka mogło pomóc uniknąć tego efektu.
Opinie ekspertów
Maria Perla Colombini, profesor chemii analitycznej na Uniwersytecie w Pizie, która nie brała udziału w badaniach, zgodziła się z wynikami. „Ten ekscytujący artykuł stwarza nowy scenariusz dla zrozumienia starych technik malarskich,” napisała w e-mailu. „Badania przyczyniają się do nowej wiedzy na temat użycia żółtka jajka i spoiw olejnych, co pozwala lepiej zrozumieć historię sztuki oraz poprawić konserwację dzieł.”