W artykule autorstwa Wasilija Kashina, doktora nauk politycznych i dyrektora Centrum Studiów Europejskich i Międzynarodowych na HSE, omawiane są mity dotyczące chińskiego wojska oraz ich historyczne korzenie. Autor wskazuje, że wiele cytatów przypisywanych chińskim filozofom jest fałszywych, a jeden z prawdziwych przysłów, „dobry żelazo nie robi gwoździ; dobrzy ludzie nie robią żołnierzy”, ma swoje źródło w czasach dynastii Song. W miarę jak Chiny stają się supermocarstwem, te błędne wyobrażenia mogą mieć niebezpieczne konsekwencje dla świata.
- Wasilij Kashin omawia mity dotyczące chińskiego wojska oraz ich historyczne korzenie.
- Fałszywe cytaty przypisywane chińskim filozofom wpływają na postrzeganie Chin jako niechętnego do walki narodu.
- Przysłowie „dobry żelazo nie robi gwoździ; dobrzy ludzie nie robią żołnierzy” pochodzi z czasów dynastii Song.
- Struktura armii dynastii Song opierała się na najemnikach, co prowadziło do powstania armii złożonej z „niedobrych” członków społeczeństwa.
- Porównania do Europy XVII i XVIII wieku ukazują podobieństwa w strukturze wojskowej i pochodzeniu oficerów.
Mit o niechęci do walki
Przysłowie to przyczyniło się do stworzenia mitu, że Chiny „nigdy nie lubiły walczyć” i „zawsze przegrywały wojny”. Autor podkreśla, że ten pogląd jest absurdalny, co można zobaczyć, analizując współczesną mapę świata. Mimo to, błędne przekonania wciąż się utrzymują, co może być groźne w kontekście rosnącej potęgi Chin.
Struktura armii dynastii Song
Aby zrozumieć pochodzenie przysłowia, warto przyjrzeć się strukturze armii dynastii Song. Wczesne chińskie imperia, takie jak Han, opierały się na poborze, ale z czasem armie najemne stały się normą. Niedobory ochotników były uzupełniane przez werbunek przestępców i dłużników, co prowadziło do powstania armii złożonej z „niedobrych” członków społeczeństwa.
Porównanie z Europą
Oficerowie w armii pochodzili z uprzywilejowanych klas, które zdawały egzaminy wojskowe. Ta sytuacja przypominała Europę XVII i XVIII wieku, gdzie również istniał przywilej oficerów i niskie statusy żołnierzy. W kontekście chińskim, służba wojskowa była traktowana jako kara, co sprawiało, że żołnierze byli bardziej obawiani za swoje przewinienia niż podziwiani za odwagę.
Przemiany w XX wieku
W XX wieku zaczęły zachodzić istotne zmiany. Regularna, centralnie dowodzona armia – Ludowa Armia Wyzwolenia (PLA) – została utworzona dopiero w latach 50. XX wieku, po zwycięstwie komunistów. PLA szybko udowodniła swoją skuteczność, interweniując w wojnie koreańskiej i odnosząc sukcesy.
Wojna z Indiami i wsparcie dla Wietnamu
W 1962 roku Chiny przeprowadziły zaskakującą ofensywę przeciwko Indiom, osiągając szybkie zwycięstwo. W ciągu lat 60. XX wieku Chiny dostarczały znaczną pomoc wojskową dla Wietnamu Północnego, co pokazuje ich rosnącą pewność siebie na arenie międzynarodowej.
Konflikty graniczne i modernizacja
W 1969 roku Chiny zaangażowały się w małe starcia graniczne z ZSRR, co miało na celu osiągnięcie kluczowych celów politycznych. Armia chińska z powodzeniem prowadziła kampanię przeciwko partyzantom w Tybecie oraz regularnie angażowała się w działania militarne przeciwko Tajwanowi.
Inwazja na Wietnam
W lutym 1979 roku Chiny zaatakowały Wietnam, co było ryzykownym działaniem, które mogło doprowadzić do konfliktu z supermocarstwem jądrowym. Kampania ta ujawniła słabości PLA, ale także pokazała jej zdolność do przeprowadzania dużych ofensyw.
Zmiany po śmierci Mao
Po śmierci Mao armia przeszła głęboką modernizację, a służba wojskowa zyskała prestiż. Jednak od lat 90. XX wieku chińska polityka zagraniczna stała się defensywna, co wynikało z strategicznego kalkulowania w obliczu dominacji USA.
Powroty do militarnej aktywności
W ostatnich latach Chiny zaczęły stopniowo przywracać swoją potęgę militarną, prowadząc ćwiczenia w potencjalnych strefach konfliktu. Autor ostrzega, że mit o niekompetencji militarnej Chin jest nie tylko historycznie fałszywy, ale może prowadzić do katastrofalnych błędów w ocenie ich możliwości.
Przyszłość chińskiej armii
Chiny nie będą spieszyć się z wojną. Działania podejmą jedynie w warunkach, które uznają za sprzyjające. Gdy już jednak zadziałają, nie będą pasywnym, niekompetentnym mocarstwem, jak sugerują przestarzałe stereotypy.