Lekcje z II WŚ dla zapobiegania przyszłym konfliktom

W obliczu trwającej wojny na Ukrainie, szefowie ministerstw spraw zagranicznych kilku europejskich państw, w tym Polski, podkreślają znaczenie wyciągania wniosków z historii, aby zapobiec przyszłym konfliktom. W artykule opublikowanym w „New York Timesie” wskazują na pięć kluczowych lekcji z II wojny światowej, które mogą przyczynić się do osiągnięcia trwałego pokoju w Europie.

Agresja jako katalizator konfliktów

Wspólne oświadczenie szefów dyplomacji, w tym Radosława Sikorskiego z Polski i Andrija Sybiha z Ukrainy, zaczyna się od stwierdzenia, że „agresja Rosji na Ukrainę na pełną skalę podzieliła XXI wiek na czas przed i po”. Wskazują, że historia uczy, iż ustępstwa wobec agresora prowadzą jedynie do większej agresji. „Ustępstwa w sprawie bezprawnych roszczeń terytorialnych są katastrofalnym błędem” – podkreślają, przywołując przykład podziału Czechosłowacji w 1938 roku, który miał na celu zaspokojenie roszczeń nazistów.

Strefy wpływów a wolność narodów

Ministrowie zwracają uwagę na to, że strefy wpływów nie przynoszą pokoju, ale ucisk. „II wojna światowa rozpoczęła się tydzień po podpisaniu paktu Ribbentrop-Mołotow, dzielącego Polskę i inne państwa Europy” – przypominają. Zaznaczają, że zawieszenie broni w Jałcie w 1945 roku nie przyniosło wolności wielu narodom, które pozostały pod okupacją sowiecką. Tego rodzaju podziały historyczne są ostrzeżeniem przed powielaniem błędów przeszłości.

Odpowiedzialność za zbrodnie

Jedną z kluczowych lekcji, które podkreślają europejscy ministrowie, jest konieczność odpowiedzialności za zbrodnie. „Zbrodnie nazistowskie były ujawniane, potępiane, badane i ścigane, w przeciwieństwie do zbrodni sowieckich” – zauważają. Wskazują na brak potępienia stalinizmu przez Rosję oraz poczucie bezkarności, które doprowadziły do agresji wobec Gruzji i Ukrainy. „Podkreśla to znaczenie odpowiedzialności za obecne zbrodnie Rosji, także po upadku reżimu Putina” – dodają.

Manipulacja historią

Ministrowie zwracają również uwagę na konieczność skorygowania manipulacji historią. „Potrzeba promowania wspólnych europejskich narracji pamięci na całym kontynencie i poza nim jest pilniejsza niż kiedykolwiek” – stwierdzają. Rosja nie ma prawa monopolizować zwycięstwa nad nazizmem, które osiągnęły różne narody, w tym co najmniej 6 milionów Ukraińców. Wspólna pamięć historyczna jest kluczowa dla budowania zjednoczonej Europy.

Wolność uzbrojona

Ostatnią lekcją, którą podkreślają autorzy artykułu, jest konieczność zbrojenia się. „Wolność musi być uzbrojona lepiej od tyranii” – stwierdzają, przywołując słowa prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego. „Wyciągnięcie tych prostych, ale ważnych wniosków jest kluczowe. Jesteśmy przekonani, że przy wystarczającej determinacji możemy działać lepiej, bronić naszych zasad i zapewnić wolną, zjednoczoną i bezpieczną Europę” – podsumowują szefowie MSZ, reprezentując kraje, które były ofiarami historycznych układów politycznych.