- Konstytucja 3 Maja została uchwalona w 1791 roku jako kompromis między tradycją a nowoczesnością.
- Wprowadzała monarchię dziedziczną, mając na celu zakończenie rozdawnictwa przywilejów szlachcie.
- Gwarantowała wolność wyznania, uznając rzymski katolicyzm jako religię panującą.
- Wprowadzała zasady równości wobec prawa, w tym równe opodatkowanie i nienaruszalność własności.
- Organizacja władzy zapewniała obywatelom pełną wolność oraz odpowiedzialność rządzących.
Konstytucja 3 Maja, uchwalona w 1791 roku, była wynikiem kompromisu między tradycją a nowoczesnością, mając na celu stabilizację rozchwianego systemu państwowego w Polsce. Jej twórcy dążyli do wprowadzenia monarchii dziedzicznej oraz zapewnienia wolności wyznania, co miało znaczący wpływ na funkcjonowanie Rzeczypospolitej.
Monarchia dziedziczna jako fundament
Autorzy Konstytucji 3 Maja postanowili przywrócić w Polsce monarchię dziedziczną, co miało na celu zakończenie rozdawnictwa przywilejów szlachcie. „Stanowimy przeto, iż po życiu, jakiego nam dobroć Boska pozwoli, elektor dzisiejszy Saski w Polsce królować będzie” – zapis ten wskazywał na dynastię Wettinów jako przyszłych władców.
Wielonarodowościowa Polska
Konstytucja gwarantowała wolność wyznania, co było istotne w kontekście wielonarodowościowego charakteru Polski. Pierwszy artykuł konstytucji stwierdzał, że „religią panującą jest rzymski katolicyzm”, ale jednocześnie zapewniał wolność dla wszystkich ludzi, niezależnie od wyznania.
Równość wobec prawa
Dokument ten wprowadzał zasady równości, które dotyczyły także płacenia podatków. Każdy mieszczanin miał płacić równe podatki, a nienaruszalność własności była jednym z kluczowych zapisów. „Nikt, nawet król, nie miał prawa pod żadnym pozorem odebrać człowiekowi jego własności” – podkreślano w konstytucji.
Organizacja władzy
Władza w Polsce była zorganizowana w sposób, który zapewniał obywatelom pełną wolność. Parlament miał być dwuizbowy, a władza wykonawcza dzielona między króla, rząd i magistratury. „Ministrowie mieli być rozliczani za swoje decyzje; za popełnione błędy mieli zaś odpowiadać z osób i majątków swoich” – wskazywano na odpowiedzialność rządzących.
Podsumowanie
Konstytucja 3 Maja, mimo że często postrzegana jako akt wprowadzający demokrację, była w rzeczywistości dokumentem o charakterze reformistycznym, który miał na celu stabilizację i rozwój Rzeczypospolitej. Warto przypominać jej rzeczywiste znaczenie oraz kontekst historyczny, w jakim powstała.