Inicjatywa Trójmorza, znana również jako Three Seas Initiative (3SI), to międzynarodowe forum współpracy gospodarczej i politycznej, które obejmuje trzynaście państw Unii Europejskiej. Jej celem jest wzmocnienie współpracy regionalnej w obszarze infrastruktury oraz bezpieczeństwa energetycznego, a także promowanie dialogu między krajami leżącymi wzdłuż osi północ-południe, od Morza Bałtyckiego do Adriatyckiego i Czarnego.
- Inicjatywa Trójmorza to międzynarodowe forum współpracy gospodarczej i politycznej obejmujące trzynaście państw UE.
- Celem inicjatywy jest wzmocnienie współpracy regionalnej w obszarze infrastruktury i bezpieczeństwa energetycznego.
- Inicjatywa została zapoczątkowana w 2015 roku przez prezydentów Polski i Chorwacji.
- Pierwsza konferencja odbyła się w Dubrowniku w sierpniu 2016 roku, gdzie przyjęto deklarację dotyczącą współpracy w energetyce, transporcie i komunikacji cyfrowej.
- W skład Inicjatywy wchodzą m.in. Austria, Bułgaria, Chorwacja, Polska i Rumunia.
Historia i Powstanie Inicjatywy
Inicjatywa Trójmorza została zapoczątkowana w 2015 roku z inicjatywy prezydentów Polski i Chorwacji, Andrzeja Dudy oraz Kolindy Grabar-Kitarović. Pierwsze spotkanie miało miejsce w Nowym Jorku, a pierwsza konferencja odbyła się w Dubrowniku w sierpniu 2016 roku. Na tym szczycie przyjęto deklarację, która określała cele współpracy w dziedzinie energetyki, transportu oraz komunikacji cyfrowej.
Rozwój i Członkostwo
W skład Inicjatywy wchodzą: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Grecja, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia oraz Węgry. W 2023 roku Grecja dołączyła jako pełnoprawny członek, a Mołdawia i Ukraina uzyskały status partnerów stowarzyszonych. Obszar państw Trójmorza obejmuje prawie jedną trzecią powierzchni Unii Europejskiej i zamieszkiwany jest przez ponad 112 milionów ludzi.
Główne Cele i Projekty
Inicjatywa koncentruje się na trzech kluczowych obszarach: energetyce, logistyce oraz cyfryzacji. W ramach współpracy realizowane są projekty takie jak Via Carpatia, który ma połączyć północne i południowe regiony Europy, oraz Rail-2-Sea, który ma stworzyć połączenie kolejowe między portami Gdańska a Konstancy.
Fundusz Inwestycyjny Trójmorza
W 2019 roku powołano Fundusz Inwestycyjny Inicjatywy Trójmorza, którego celem jest finansowanie projektów infrastrukturalnych w regionie. Fundusz ma na celu zebranie od 3 do 5 miliardów euro i skupia się na inwestycjach w transport, energetykę oraz cyfryzację. W 2023 roku jego aktywa oszacowano na 900 milionów euro.
Reakcje i Krytyka
Inicjatywa spotkała się z różnymi reakcjami wśród państw członkowskich. Niektóre z nich, jak Czechy, początkowo postrzegały ją jako próbę budowy polskiej strefy wpływów. W miarę upływu czasu i postępującej współpracy w ramach projektów infrastrukturalnych, stanowisko Czech uległo złagodzeniu.
Przyszłość Inicjatywy
W nadchodzących latach planowane są kolejne szczyty, w tym w Wilnie w 2024 roku oraz w Budapeszcie w 2025 roku. Istotnym elementem przyszłości Inicjatywy Trójmorza jest zaangażowanie Ukrainy, której prezydent Wołodymyr Zełeński podkreślił, że bez wolnej i suwerennej Ukrainy współpraca w ramach Trójmorza nie jest możliwa.
Podsumowanie
Inicjatywa Trójmorza stanowi ważny krok w kierunku zacieśnienia współpracy między krajami Europy Środkowo-Wschodniej. Jej cele i projekty mają na celu nie tylko poprawę infrastruktury, ale także wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego i politycznego w regionie, co jest kluczowe w obliczu zmieniającej się sytuacji geopolitycznej w Europie.