Antenowa Instalacja Zbiorcza
Antenowa Instalacja Zbiorcza to system, który umożliwia dystrybucję sygnału radia i telewizji w budynkach, w których znajduje się wiele odbiorników. Jest to rozwiązanie szczególnie popularne w blokach mieszkalnych oraz budynkach użyteczności publicznej.
Historia
Postęp technologiczny sprawił, że liczba odbiorników radiowych i telewizyjnych nieustannie rosła. Aby zapewnić odpowiednią jakość odbioru w miastach, konieczne stało się montowanie anten na znacznej wysokości, z dala od źródeł zakłóceń radioelektrycznych. Wkrótce zauważono, że liczba zamontowanych anten może znacznie przekroczyć możliwości powierzchni dachów, a ich obecność negatywnie wpływa na estetykę urbanistyczną. Dlatego od lat 60. XX wieku zaczęły powstawać pierwsze instalacje zbiorcze oraz regulacje mające na celu ujednolicenie i wprowadzenie obowiązku ich stosowania w budynkach wielorodzinnych oraz użyteczności publicznej.
Z rozwojem telewizji satelitarnej wzrosła liczba anten satelitarnych montowanych na elewacjach budynków. Od lat 90. XX wieku stały się one nieodłącznym elementem architektury blokowisk. Wiele spółdzielni mieszkaniowych zabrania jednak instalowania anten na elewacjach budynków po termomodernizacji.
Indywidualna instalacja antenowa
W przypadku budynków jednorodzinnych z kilkoma odbiornikami, budowane są indywidualne instalacje oparte na wielu antenach, zwrotnicach antenowych oraz wzmacniaczach. Budowa takiej instalacji przypomina instalację zbiorczą. Sygnał jest rozprowadzany za pomocą szerokopasmowych rozdzielaczy do każdego odbiornika.
W Polsce przyjęto zakres III dla emisji sygnału telewizyjnego DVB-T oraz radiofonii cyfrowej DAB+. To prowadzi do problemu zsumowania sygnału z dwóch anten oraz jego rozdzielenia na odbiorniki radiowe (FM/DAB) i telewizyjne. W instalacjach indywidualnych można to rozwiązać, wykonując oddzielne okablowanie dla sygnału telewizyjnego i radiowego.
Możliwość korzystania z kilku odbiorników telewizji satelitarnej zapewnia konwerter z dwoma lub czterema wyjściami LNB. Konwerter w technologii Unicable umożliwia rozprowadzenie sygnału do większej liczby odbiorników zgodnych z tym standardem, korzystając z jednego przewodu i rozdzielaczy.
Instalacja systemu AZART
AZART, czyli Abonencki Zestaw Anten Radiowo-Telewizyjnych lub Abonencka Zbiorcza Antena Radiowo-Telewizyjna, to system stworzony pod koniec lat 60. XX wieku przez Gdańskie Zakłady Teletechniczne (TELKOM-TELMOR).
System AZART zdobył dużą popularność i był intensywnie rozwijany pod koniec XX wieku. Na dachach budynków instalowano anteny do odbioru programów TVP1 i TVP2 (a później także regionalnych i prywatnych), nadawanych w pasmach VHF i UHF, a także radia UKF z lokalnych nadajników. Sygnał był wzmacniany, a w większości przypadków przenoszony na częstotliwości pasma VHF i rozprowadzany do gniazd antenowych w mieszkaniach.
Zestaw antenowy składał się z:
- Masztu zakończonego głowicą DSK (anteną na zakres 0,15–26 MHz) z anteną prętową o długości około 3 m, zawierającą wewnętrzną zwrotnicę dla anteny UKF, często myloną z piorunochronem.
- Anten dla zakresu UKF (OIRT).
- Anten dla zakresu I TV.
- Anten dla zakresu III TV.
- Anten dla zakresu IV-V TV (od połowy lat 70. XX wieku).
Sygnał z anten przechodził przez stację składającą się ze zwrotnic antenowych, wzmacniaczy kanałowych oraz konwerterów (z pasma III na I, a w późniejszym czasie z pasma IV-V na III), co umożliwiało odbiór telewizji przez starsze typy odbiorników. Sygnał zsumowany z wszystkich anten rozprowadzany był tylko jednym przewodem.
Sieć odbiorcza składała się z przewodu koncentrycznego oraz szeregowo połączonych gniazd abonenckich, które zawierały prosty układ dopasowujący (sprzęgacz oporowy). Abonent podłączał odbiornik telewizyjny za pomocą tzw. sznura telewizyjnego (symetryzatora 75 Ω do 300 Ω) i odbiornik radiowy za pomocą tzw. sznura radiowego (który pełnił funkcję zwrotnicy dla sygnałów DSK i UKF oraz symetryzatora).
W nowszej wersji systemu AZART zrezygnowano z układu dopasowującego w gniazdach abonenckich, a zwrotnice umieszczono w specjalnych wtykach abonenckich, co wprowadziło szereg problemów z prawidłowym działaniem instalacji.
Po pojawieniu się telewizji kablowych na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, wiele instalacji AZART przestało być konserwowanych. W efekcie są one obecnie w złym stanie technicznym lub zostały zlikwidowane. W niektórych przypadkach sieci AZART zostały podłączone do infrastruktury operatorów kablowych, oferując pakiety kanałów, które można odbierać za pośrednictwem telewizji naziemnej.
Instalacja multiswitchowa
Współczesne instalacje zbiorcze są budowane z wykorzystaniem multiswitchy, które umożliwiają rozprowadzanie sygnału telewizji satelitarnej. Ponieważ każdy tuner satelitarny korzysta z napięcia i sygnału 22 kHz do przełączania polaryzacji i pasma, nie można bezpośrednio podłączyć dwóch tunerów do jednej anteny satelitarnej. W takiej sytuacji stosuje się multiswitch, który przełącza każdy odbiornik pomiędzy czterema sygnałami z anteny satelitarnej lub pomiędzy ośmioma sygnałami w instalacji z dwiema antenami satelitarnymi.
Jedną z zalet instalacji multiswitchowej jest możliwość rozdzielania sygnału z anten telewizyjnych i radiowych za pomocą jednego przewodu. Rozdzielenie sygnałów R, TV, SAT odbywa się w gnieździe abonenckim, a każde gniazdo jest połączone z multiswitchem oddzielnym przewodem.
Bardziej zaawansowane instalacje zbiorcze mogą być wyposażone w modulatory analogowe i cyfrowe (tzw. stacje czołowe), co umożliwia odbiór dodatkowych programów telewizyjnych lub odbiór na starszych typach odbiorników telewizyjnych.
Wadą systemu multiswitchowego jest wyższy koszt inwestycyjny, większa złożoność oraz związane z tym koszty eksploatacji i konserwacji. W przeciwieństwie do systemu AZART, obecnie nie przesyła się już sygnałów radiofonii emitowanej na falach długich, średnich i krótkich.