AZ1

AZ1 – lampa elektronowa

AZ1 to typ lampy elektronowej, która jest bezpośrednio żarzoną duodiodą prostowniczą z cokołem bocznostykowym. Wprowadzona przed II wojną światową, cieszyła się popularnością w Europie od lat 30. do 50. XX wieku.

Historia i zastosowanie

W roku 1934 firma Philips rozpoczęła wprowadzanie na rynek lamp z cokołem bocznostykowym, w tym lamp prostowniczych takich jak AZ1. Początkowo wiele przedsiębiorstw produkowało te lampy pod własnymi markami, ale z czasem przyjęto znormalizowane oznaczenia europejskie. Po kilku latach Philips zaprezentował nowocześniejsze bocznostykowe lampy prostownicze z katodą pośrednio żarzoną (EZ1, EZ2, EZ3, EZ4), chociaż wielu producentów pozostało przy starszych modelach.

W Polsce, od sezonu 1936/1937, lampa AZ1 znalazła zastosowanie w radiu produkowanym przez firmy takie jak Elektrit (Maraton Z, Stentor Z, Victoria Z, Gloria Z), Capello (Rossini Z), Telefunken (Premier Dz, Lord Az, Arystokrata Bz, Magnat Cz), Philips (102A Aladyn, 456A, 695A), Kosmos (K 87A Imperial, K 89A Super-Rekord) oraz PZT (Echo 128Z, 231Z). Szybko stała się kluczowym elementem w odbiornikach radiowych zasilanych z sieci energetycznej również innych producentów.

Po II wojnie światowej lampy AZ1 były produkowane w Państwowej Wytwórni Lamp Radiowych (PWLR), Zakładach Wytwórczych Lamp Elektrycznych (ZWLE) oraz Doświadczalnych Zakładach Lamp Elektronowych (DOLAM). Produkcja była masowa – w 1961 roku wyprodukowano 463 tysiące sztuk, a ich cena detaliczna wynosiła 17,50 zł. Lampy te były stosowane w wielu odbiornikach radiowych, które mogły być zasilane prądem przemiennym, aż do lat 60., kiedy to zostały zastąpione przez prostowniki selenowe. Wśród modeli, które wykorzystywały lampę AZ1, były Aga, Barkarola, Czardasz, Kaprys, Mazur, Menuet, Poemat, Polonez, Preludium, Romans, Rondo, Serenada i Śląsk produkcji Diory oraz Aga, Etiuda, Stolica, Syrena i Wola produkcji ZRK.

Lampa AZ1 została również zastosowana w gramofonie WW-GE56 Karolinka, który był pierwszym w Polsce gramofonem ze wzmacniaczem elektrycznym produkowanym w łódzkich zakładach Fonica, a także w magnetofonie szpulowym Wilga, który powstał w zakładach Tonsil.

Podstawowe parametry

Żarzenie:

napięcie żarzenia: 4 V
prąd żarzenia: 1,1 A

Odpowiedniki

Parametry elektryczne lampy AZ1 są zbliżone do wcześniejszej lampy 1805 Philipsa (RGN 1064 Telefunkena), która posiadała cokół kołkowy i została przez nią zastąpiona. Lampy AZ11 (z cokołem metalowym) oraz AZ31 (z cokołem oktalowym) mają identyczne parametry elektryczne, jednak są rzadziej spotykane.

Początkowo wiele firm produkowało lampy AZ1 pod własnymi oznaczeniami, takimi jak: DE6, DVG51, G459, R805, T21, TA21, TAZ1, TZ1, VA21, VAZ1, WE54, 4GG4, 4R3, 140NG.