AUTOEXEC.BAT

AUTOEXEC.BAT to nazwa specyficznego pliku wsadowego, stosowanego w systemach takich jak MS-DOS. Plik ten znajduje się w głównym katalogu systemu plików. Jego nazwa jest skrótem od angielskiego terminu automatic execution (automatyczne wykonywanie), co odzwierciedla jego funkcję – automatyczne uruchamianie poleceń podczas uruchamiania systemu. Nazwa pliku została również dostosowana do ograniczenia długości nazw w systemie FAT do formatu 8.3.

Użycie

Plik AUTOEXEC.BAT jest odczytywany przez wszystkie wersje systemu DOS, w tym przez MS-DOS 7.x w Windows 95 i 98. System Windows Me korzysta głównie ze zmiennych środowiskowych, aby zredukować zależność od MS-DOS, ale istnieje możliwość ominięcia tego ograniczenia. W systemie DOS plik jest uruchamiany raz przy starcie, po przetworzeniu pliku CONFIG.SYS, natomiast w Windows 95 i 98 następuje to przed załadowaniem interfejsu graficznego. W systemach Windows NT, XP oraz Vista zawartość pliku jest odczytywana podczas logowania użytkownika. Od wersji Windows Me, wszelkie elementy, które nie są zmiennymi środowiskowymi, są ignorowane. W przeciwieństwie do CONFIG.SYS, polecenia w pliku wsadowym mogą być wprowadzane do interaktywnego interpretera poleceń.

Program AUTOEXEC.BAT jest przede wszystkim używany do konfigurowania zmiennych systemowych, ładowania sterowników oraz uruchamiania aplikacji działających w tle, a także do inicjowania nakładek systemowych. Może być również stosowany do ładowania niskopoziomowych narzędzi systemowych, takich jak:

skanery antywirusowe
oprogramowanie do buforowania dysku twardego – na przykład SMARTDRV.EXE od Microsoft
sterowniki myszy
sterowniki klawiatury
sterowniki CD-ROM-ów
inne sterowniki

Przykłady pliku autoexec.bat

W początkowych wersjach systemu DOS zawartość pliku była dość prosta – polecenia DATE i TIME były konieczne, ponieważ pierwsze komputery klasy XT nie miały baterii utrzymującej zegar czasu rzeczywistego.

Znaczenie poleceń:

ECHO OFF – nie wyświetlaj w linii poleceń nazw kolejnych poleceń
CLS – czyści ekran
DATE – pokazuje bieżącą datę, umożliwiając jej zmianę
TIME – działa podobnie do DATE, ale dotyczy czasu
VER – wyświetla wersję systemu.

W wersjach międzynarodowych często dodawano sterowniki klawiatury, dostosowane do układów znaków danego kraju (np. KEYBR.SYS dla układu francuskiego). Późniejsze wersje systemu często zawierały sterowniki od producentów zewnętrznych. Poniżej znajduje się przykład zawartości pliku AUTOEXEC.BAT z wersji DOS 5.x (po instalacji Windows), zawierający tylko kluczowe polecenia:

Znaczenie poleceń:

@ECHO OFF – nie wyświetlaj w linii poleceń kolejnych poleceń, znak @ oznacza, że to polecenie również nie powinno być wyświetlone
SET PATH=C:\DOS;C:\WINDOWS – ustawia zmienną środowiskową PATH na wartość C:\DOS;C:\, co oznacza, że nieznane polecenia będą poszukiwane w folderze C:\DOS, a następnie w C:\WINDOWS
SET TEMP=C:\TEMP – ustawia zmienną TEMP na C:\TEMP, co określa lokalizację folderu dla plików tymczasowych.
SET BLASTER=A220 I7 D1 T2 – ustawia zmienną BLASTER, używaną przez karty dźwiękowe Sound Blaster.
LH SMARTDRV.EXE – ładowanie sterownika buforu dysku twardego do pamięci górnej
LH MOUSE.COM – ładowanie sterownika myszy do pamięci górnej
WIN – uruchamia system Windows za pomocą programu rozruchowego WIN.COM

Tak skonfigurowany plik ustawia zmienne środowiskowe, wczytuje funkcje SmartDrive oraz ładuje sterowniki myszy do pamięci przed uruchomieniem systemu Windows. Polecenie PROMPT z parametrem $P$G ustawia znak zachęty na C:\> zamiast samego C>.

Ogólnie rzecz biorąc, sterowniki .SYS były ładowane przez plik CONFIG.SYS, podczas gdy pliki wykonywalne (.EXE), takie jak SmartDrive, przez AUTOEXEC.BAT. Niektóre urządzenia, jak myszy, mogły mieć ładowane sterowniki zarówno w formie plików .SYS przez CONFIG, jak i plików .COM przez AUTOEXEC, w zależności od producenta.

Linie zaczynające się od polecenia REM są traktowane jako komentarze i pomijane w trakcie przetwarzania pliku. REM często używane jest do tymczasowego pominięcia sterownika urządzenia (np. CD-ROM). Istnieje także mniej stosowany zapis z podwójnym dwukropkiem (::).

W systemie MS-DOS 6 i nowszych wersjach można utworzyć menu rozruchowe. Funkcja ta jest przydatna dla użytkowników, którzy chcą mieć różne konfiguracje startowe dla różnych aplikacji, takich jak gry DOS-owe czy system Windows. Oto przykład takiego menu:

Znaczenie niektórych poleceń:

GOTO %CONFIG% – polecenie to nakazuje interpreterowi poleceń wykonać instrukcje z pliku CONFIG.SYS, może być też użyte do ładowania innych instrukcji. Na końcu każdego zakresu znajdują się polecenia goto END, które kierują do końcowej sekcji pliku. Wszystkie polecenia po :END są ładowane przy wyborze danej opcji menu.
:WIN – zakres instrukcji ładowanych przy uruchomieniu systemu Windows
:XMS – instrukcje ładowane przy uruchamianiu systemu DOS z pamięcią rozszerzoną
LH DOSKEY – ładowanie programu DOSKEY do pamięci górnej, który dodaje do interpretera poleceń funkcję historii wprowadzonych komend

Podwójny rozruch systemu DOS oraz Windows 9x

Podczas instalacji Windows 95 w istniejącym już środowisku DOS/Windows, pliki CONFIG.SYS i AUTOEXEC.BAT zmieniają nazwy na CONFIG.DOS i AUTOEXEC.DOS. Jest to celowy zabieg, mający na celu ułatwienie podwójnego rozruchu między Windows 9x a DOS. W trakcie ładowania tekstowego systemu, pliki .DOS są tymczasowo przekształcane w CONFIG.SYS i AUTOEXEC.BAT, natomiast pliki Windows 9x zyskują rozszerzenie .W40.

Windows 9x podczas instalacji tworzy także fałszywy plik MSDOS.SYS, który zawiera instrukcje sterujące rozruchem systemu, na przykład informację, czy interfejs graficzny ma być załadowany automatycznie. Odpowiada za to opcja BootGUI, której wartość „0” uruchamia system w trybie tekstowym, umożliwiając włączenie interfejsu graficznego poleceniem WIN.

Podczas instalacji systemu Caldera DR-DOS w wersji 7.02 lub nowszej, plik rozruchowy systemu Windows zachowuje swoją nazwę, natomiast plik z DR-DOS przyjmuje nazwę AUTODOS7.BAT. Również plik CONFIG.SYS w DR-DOS nazywa się DCONFIG.SYS.

OS/2 / NT

W systemach Windows NT oraz jego pochodnych (Windows 2000, XP, Vista, 7, 8, 10) odpowiednikiem jest AUTOEXEC.NT, który znajduje się w folderze %SystemRoot%\system32. Ten plik nie jest uruchamiany przy starcie systemu, lecz podczas ładowania emulowanego środowiska MS-DOS.

Plik AUTOEXEC.BAT w systemie Windows NT można często znaleźć w głównym katalogu partycji systemowej. Windows odczytuje jedynie polecenia SET i PATH, aby zdefiniować zmienne środowiskowe dla wszystkich użytkowników. Ustawianie zmiennych za pomocą tego pliku może być korzystne, kiedy rozruch MS-DOS odbywa się z tej samej partycji (musi być w systemie FAT). Niemniej jednak, jest to rzadko stosowane, dlatego plik zazwyczaj pozostaje pusty. Aplet TweakUI stworzony przez Microsoft pozwala kontrolować przetwarzanie AUTOEXEC przy logowaniu.

OS/2 nie korzystał z AUTOEXEC.BAT, zamiast tego używając pliku wsadowego startup.cmd.