ATG Javelin

ATG Javelin to amerykański, sportowy samolot odrzutowy stworzony z myślą o rynku cywilnym przez Aviation Technology Group. Problemy z finansowaniem całego projektu doprowadziły do bankructwa producenta oraz zakończenia całego programu rozwoju i budowy.

Historia

Firma Aviation Technology Group, założona w 2000 roku, miała na celu stworzenie samolotu odrzutowego dla miłośników lotnictwa. Miał to być sportowy, dwuosobowy samolot, który po drobnych modyfikacjach mógłby również służyć do celów szkoleniowych. Pojawienie się na rynku producenta tego rodzaju maszyn wzbudziło duże zainteresowanie wśród potencjalnych klientów, którzy za cenę około 2,5 miliona dolarów za sztukę chcieli zostać właścicielami odrzutowca. Do 2003 roku firma zebrała 156 zamówień, mimo braku gotowego prototypu. W 2004 roku Aviation Technology Group podjęła współpracę z izraelską firmą Israel Aerospace Industries, by wspólnie opracować wersję wojskową samolotu. Pierwszy cywilny prototyp wzbił się w powietrze 30 września 2005 roku, z pilotem Robertem Fuschino za sterami. Maszyna przeleciała 35 minut, osiągając maksymalną prędkość 330 km/h oraz pułap 3600 metrów, z prędkością wznoszenia wynoszącą 15 m/s. Lot odbył się z wysuniętym podwoziem. Tego samego roku zaprezentowano makietę w naturalnej wielkości na Salon International de l’Aéronautique et de l’Espace w Paris-Le Bourget. Planowano budowę sześciu kolejnych prototypów, czterech do prób w locie i dwóch do testów statycznych. W styczniu i lutym 2006 roku wprowadzono kilka modyfikacji do samolotu, w tym nową owiewkę kabiny oraz system awaryjnego wypuszczania podwozia. Zmodernizowany samolot wzbił się w powietrze po raz pierwszy 22 lutego 2006 roku. Niestety, koszty projektu okazały się zbyt wysokie dla Aviation Technology Group, co spowodowało wstrzymanie prac w grudniu 2007 roku, a rok później firma ogłosiła upadłość.

W listopadzie 2016 roku amerykańska firma Stavatti Aerospace wykupiła prawa licencyjne do budowy i dalszego rozwoju Javelina. Kilka miesięcy później, 2 lutego 2017 roku, firma ogłosiła zamiar zaoferowania amerykańskim siłom powietrznym Javelina w programie T-X, który zakładał zastąpienie używanych przez US Air Force maszyn Northrop T-38 Talon nowym samolotem szkolno-treningowym. W tym celu konstrukcja samolotu miała być gruntownie zmodernizowana. Zbudowany w dużej mierze z kompozytów Javelin nie był w stanie wykonywać lotów w zakresie przeciążeń charakterystycznych dla wojskowych maszyn szkolno-treningowych. 27 września 2018 roku ogłoszono, że zwycięzcą w programie T-X został samolot Boeing T-X, który zastąpi T-38 w roli samolotu szkolno-treningowego w amerykańskich siłach powietrznych.

Konstrukcja

Javelin jest kompozytowo-metalowym, dwumiejscowym, wolnonośnym dolnopłatem napędzanym dwoma silnikami turbowentylatorowymi Williams FJ33-4-19J. Posiada skrzydła o trapezowym obrysie i niewielkim skosie, wyposażone w lotki i klapy. Usterzenie pionowe jest podwójne i skośne, również o trapezowym kształcie. Usterzenie poziome, trapezowe i skośne, ma niewielki wznios ujemny. W tylnej części kadłuba zamontowano dwie stabilizujące płetwy. Podwozie trójzespołowe z przednim podparciem chowa się hydraulicznie; przednie do wnęki w kadłubie, a główne do wnęk w skrzydłach. Na wysokości kabiny drugiego członka załogi, u dołu kadłuba, umieszczono nieregulowane wloty powietrza do kanałów doprowadzających, które osobno zasysają powietrze do silników. Kabina, z miejscami w układzie tandem, wyposażona jest w wyświetlacze ciekłokrystaliczne. Maszyna posiada również bagażnik zdolny do przewozu 120 kg ładunku, którym według producenta mógłby być na przykład zestaw do gry w golfa dla dwóch osób.

Wersje

Mk.10 – wersja sportowa, przeznaczona na rynek cywilny.
Mk.20 – wersja szkolna, przeznaczona do podstawowego szkolenia pilotów samolotów odrzutowych.
Mk.30 – planowana wersja bojowa, która miała powstać dzięki współpracy z Israel Aerospace Industries, przeznaczona do zaawansowanego szkolenia. W konstrukcji samolotu planowano użycie większej ilości stopów metali niż kompozytów, aby zwiększyć wytrzymałość konstrukcji oraz umożliwić podwieszanie uzbrojenia. Planowano także zastosowanie mocniejszych silników. Bojowa wersja samolotu, znana również jako Homeland Defence Interceptor, miała być oferowana United States Air Force jako tańsza alternatywa dla maszyn typu General Dynamics F-16 Fighting Falcon i McDonnell Douglas F-15 Eagle. Projektanci zakładali, że działanie samolotu będzie ograniczone jedynie do obrony terytorium ojczystego.

Przypisy

Bibliografia

Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński, Prywatny samolot wojskowy ATG Javelin, „Lotnictwo”, nr 8 (2005), s. 30-31, ISSN 1732-5323.
Javelin w powietrzu, „Lotnictwo”, nr 12 (2005), s. 4, ISSN 1732-5323.