ASU-85

ASU-85 (Awiadjesantnaja Samochodnaja Ustanowka, ros. авиадесантная самоходная установка) to radzieckie działo samobieżne, zaprojektowane z myślą o wojskach powietrznodesantowych.

Historia

W trakcie II wojny światowej okazało się, że czołg stanowi najlepsze rozwiązanie do zwalczania desantów powietrznych, które nie dysponowały cięższymi środkami przeciwpancernymi. Z tego względu rozwój tego rodzaju jednostek był uzależniony od skutecznej obrony przeciwpancernej. W ZSRR postanowiono w tym celu wykorzystać lekkie działa samobieżne, charakteryzujące się niższą masą, co umożliwiało ich transport drogą powietrzną. Pierwsze konstrukcje tego typu zaczęły powstawać pod koniec wojny, takie jak kołowe działo samobieżne KSP-76. W końcu lat 40. XX wieku stworzono gąsienicowe lekkie działo samobieżne ASU-76, a później jeszcze lżejsze ASU-57. Ostatecznie, na początku lat 60. powstało ASU-85.

Konstrukcja ASU-85 bazuje na niektórych elementach czołgu pływającego PT-76, takich jak koła nośne czy zawieszenie, chociaż pojazd ten nie miał zdolności pływania, a jedynie pokonywania brodów. Jego większa masa w porównaniu do wcześniejszych modeli uniemożliwiała zrzuty na spadochronach. Działo transportowano samolotami transportowymi An-22 na wcześniej przygotowane lądowiska. W trakcie manewrów „Burza październikowa” wykorzystywano także samoloty An-12 o mniejszej ładowności, które mogły przewozić jedno działo. ASU-85 weszło do uzbrojenia jednostek powietrznodesantowych Armii Radzieckiej w latach 60. XX wieku.

Służba w WP (1966–1976)

ASU-85 było eksploatowane przez polską 6 Pomorską Dywizję Powietrznodesantową, a konkretnie przez jej dywizjon artylerii. W 1965 roku dostarczono 12 dział na manewry „Burza październikowa”, po których stały się one rzekomo własnością strony polskiej. Z artykułu M. Królikowskiego opublikowanego w 1997 roku w „Komandosie” wynika jednak, że działa te były jedynie wypożyczone z Kowna. Pierwsze 12 wozów dotarło do Polski 13 czerwca 1966 roku, po wcześniejszym zorganizowaniu kursu dla mechaników-kierowców. W lipcu 1967 roku dywizjon przeprowadził pierwsze ćwiczenia na poligonie w Szymanach na Mazurach. Działa wzięły również udział w inwazji na Czechosłowację; 25 sierpnia dwa plutony 2 baterii 35 dywizjonu przekroczyły granicę, z których jeden został ulokowany w okolicach Bílá Voda i Červená Voda, a drugi w pobliżu Kostelca i Vamberku. 9 września 2 bateria została wymieniona przez 3 baterię, a w obu bateriach znajdowało się łącznie 13 dział, w tym wóz dowódczy. W 1966 roku co najmniej 9 pojazdów zaprezentowano na paradzie z okazji święta 22 lipca. ASU-85 zostało wycofane z uzbrojenia WP pod koniec 1976 roku, a pożegnanie jednostki miało miejsce 3 grudnia tego samego roku. 35 Dywizjon Artylerii Samobieżnej, wyposażony w 25 sztuk ASU-85, składał się z 4 baterii i stacjonował w Krakowie-Rakowicach.

Muzealne ASU-85

Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie – numer taktyczny 1601, eksponowane na terenie Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej;
Muzeum Wojska w Białymstoku – numer taktyczny 1607, eksponowane w Parku Militarnym na ul. Węglowej 3 w Białymstoku;
Muzeum im. Orła Białego w Skarżysko-Kamiennej – numer taktyczny 9011;
Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu – numer taktyczny 9044;
Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu – oddział Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie;
Muzeum Artylerii w Toruniu – eksponat z zamalowanym numerem taktycznym;
Muzeum Historii i Tradycji Żołnierzy Suwalszczyzny w Suwałkach (numer zatarty).