ASEA E150

ASEA E150 (pierwotnie seria PKP E150, następnie E03 i EP03) to seria lokomotyw elektrycznych, które zostały zakupione w 1951 roku w Szwecji w liczbie 8 sztuk dla Polskich Kolei Państwowych. Lokomotywy początkowo otrzymały numery w serii E150 (od E151 do E158), jednak w 1951 roku zmieniono ich oznaczenie na E03 (numery od E03-01 do E03-08), a w 1959 roku ostatecznie na EP03.

Historia

Przed wybuchem II wojny światowej niektóre fragmenty Warszawskiego Węzła Kolejowego zostały zelektryfikowane, w tym linia średnicowa. W trakcie wojny przetrwał jedynie jeden elektrowóz z serii EP01, co skłoniło do zakupu większej liczby lokomotyw tego typu do obsługi pociągów w węźle warszawskim. W wyniku rozmów, które rozpoczęły się w 1946 roku, PKP złożyły zamówienie u szwedzkiego producenta ASEA, obejmujące między innymi osiem lokomotyw przeznaczonych do prowadzenia lekkich pociągów pasażerskich i towarowych.

Konstrukcja

Pudło lokomotywy jest w całości spawane, a ostoja nie przenosi obciążeń wzdłużnych. Urządzenia cięgłowo-zderzne zostały zamocowane na czołownicach wózków, które połączono układem zderzakowo-sprzęgłowym. Rozstaw osi wózków wynosi 3150 mm, natomiast rozstaw między czopami skrętu to 6500 mm. Ostojnice wózków mają konstrukcję blachownicową, a zestawy kołowe są ułożyskowane w łożyskach tocznych, z widłowym prowadzeniem maźnic i niezależnym odsprężynowaniem przy użyciu resorów piórowych, wspieranych przez belki i sprężyny śrubowe. Wnętrze kabin wyłożono drewnem, a nastawniki jazdy napędzane są za pomocą korby lub dźwigni. Silniki trakcyjne są zawieszone systemem tramwajowym („za nos”) i mają dwa stopnie osłabienia pola wzbudzenia. Lokomotywa korzysta z rozruchu oporowego. Dwie przetwornice prądu stałego 3000/110 V zasilają urządzenia pomocnicze, w tym dwa wentylatory silników trakcyjnych. Zastosowano przejściowe połączenie mostkowe grup silników oraz przekaźnik różnicowy obwodu głównego z szybkim wyłącznikiem. Gniazdo czopów skrętu ma luz wzdłużny wynoszący 60 mm, co powoduje, że przy rozruchu najpierw ruszają wózki, a po zlikwidowaniu luzu – pudło lokomotywy.

Lokomotywy te mogły prowadzić pociągi pasażerskie o masie do 550 ton.

Eksploatacja

Lokomotywy rozpoczęły eksploatację w latach 1951–1952, początkowo obsługując ruch w węźle warszawskim, a później kursując na trasach podmiejskich z Warszawy do Skierniewic. W kolejnych latach przeniesiono je do lokomotywowni Łódź Olechów, gdzie prowadziły lokalne pociągi pasażerskie.

Z biegiem czasu elektrowozy zaczęto wykorzystywać do obsługi pociągów podmiejskich. Lokomotywy były eksploatowane do 1970 roku; pierwsza z nich (nr 06) została skreślona z inwentarza w 1971 roku, a pozostałe 21 października 1974 roku. Pierwsza lokomotywa (EP03-01) została zarezerwowana jako eksponat zabytkowy dla Muzeum Kolejnictwa w Warszawie i przez pewien czas była odstawiona w lokomotywowni na Odolanach. Dopiero w 1992 roku została przekazana do skansenu w Chabówce, gdzie przeszła renowację, a w 1997 roku została przywrócona do sprawności w ZNTK w Mińsku Mazowieckim z wykorzystaniem części podzespołów z pojazdów serii EN57 i ET21. W ten sposób seria EP03 wróciła do eksploatacji, prowadząc pociągi retro i stacjonując w Chabówce. Druga zachowana lokomotywa (EP03-08) jest eksponatem zabytkowym w parowozowni w Skierniewicach.