Armeńska Tajna Armia Wyzwolenia Armenii
Armeńska Tajna Armia Wyzwolenia Armenii (fr. AL’Armée secrète arménienne de libération de l’Arménie, ASALA; Hayastani azatagrut’yan hay gaghtni banak) to ormiańska organizacja terrorystyczna.
Historia
Organizacja została założona w 1975 roku w Beirucie przez Ara Yenikomoushiana, Monte Melkoniana i Hagopa Hagopiana.
Bojówki ASALA obejmowały grupy takie jak Grupa z Orly pod przewodnictwem Ara Toraniana, Organizacja 9 Czerwca oraz Organizacja 3 Października. Terroryści koncentrowali się głównie na atakach na tureckich dyplomatów oraz instytucje związane z Turcją. Z biegiem czasu ich działania rozszerzyły się na cele uznawane za „imperialistyczne“. Przeprowadzano również akcje odwetowe przeciwko krajom, które zatrzymywały członków organizacji. W 1982 roku nastąpił rozłam, w wyniku którego powstał Ruch Rewolucyjny (Melkonian), odcinający się od terroryzmu, oraz skrzydło militarne (Hagopian), kontynuujące walkę zbrojną. Działalność ASALA znacznie osłabła po zabójstwie Hagopiana w Atenach 28 kwietnia 1988 roku. Organizacja całkowicie zanikła na początku XXI wieku.
Najważniejsze ataki przeprowadzone przez grupę
Pierwszym zamachem Tajnej Armii był atak bombowy na biuro Światowej Rady Kościołów w Beirucie w styczniu 1975 roku.
22 października 1975 roku zabito ambasadora tureckiego w Austrii, D. Tunagila.
W 1976 roku terroryści zamordowali pierwszego sekretarza tureckiej ambasady w Beirucie. Do 1982 roku z rąk terrorystów zginęło ponad 30 dyplomatów tureckich oraz ich rodzin.
W listopadzie 1979 roku przeprowadzono zamachy bombowe na biura Lufthansy i KLM w Paryżu oraz Trans World Airlines w Madrycie.
24 września 1981 roku ASALA usiłowała zająć konsulat turecki w Paryżu.
W listopadzie 1981 roku we Francji miała miejsce seria zamachów bombowych, będąca zemstą za aresztowanie bojownika ASALA, Dimitriu Giorgiu.
20 i 24 lipca 1982 roku przeprowadzono dwa zamachy bombowe w Paryżu, co miało być odpowiedzią na aresztowanie terrorysty Wikena Czakutiana.
7 sierpnia 1982 roku Tajna Armia zaatakowała port lotniczy w Ankarze, a 15 lipca 1983 roku samolot Turkish Airlines na lotnisku Paryż-Orly, w wyniku czego zginęło osiemnaście osób, a ponad 120 zostało rannych.
14 lipca 1983 roku w Brukseli zamordowano tureckiego dyplomatę.
15 lipca 1983 roku organizacja przeprowadziła zamach bombowy na biuro tureckich linii lotniczych w Paryżu, w którym zginęło 6 osób, a 48 zostało rannych.
20 czerwca 1984 roku zabity został E. Özen, attaché tureckiej ambasady w Wiedniu.
W listopadzie 1984 roku w Wiedniu zamordowano dyplomatę tureckiego E. Erguna.
W 1987 roku terroryści zaatakowali ambasadę Francji w Beirucie, co zakończyło się śmiercią dwóch żołnierzy.
W 1989 roku bojownicy zaatakowali biuro Turkish Airlines we Frankfurcie nad Menem.
W 1991 roku ASALA przeprowadziła dwa nieudane zamachy na tureckich dyplomatów: 16 lipca na konsula Turcji w Atenach, D. Bolukbasi, oraz 19 grudnia na ambasadora Turcji w Budapeszcie, B. Tunebasa.
W 1995 roku terroryści napadli na dwa tureckie banki w Holandii.
W 1997 roku komando Tajnej Armii zaatakowało ambasadę Turcji w Brukseli.
Wsparcie zagraniczne
O wsparcie dla Tajnej Armii podejrzewano takie kraje jak Irak, Iran, Libia, Syria, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny, Organizacja Abu Nidala oraz Partia Pracujących Kurdystanu.
Liczebność
Szacuje się, że organizacja nie liczyła więcej niż 300 członków.
Ideologia
ASALA określała się jako marksistowsko-leninowska. Jej celem była budowa państwa ormiańskiego w jego historycznych granicach. W programie organizacji obecne były również odniesienia do ogólnoświatowej rewolucji socjalistycznej.
Organizacja była szczególnie wrogo nastawiona do Turcji, argumentując, że jej antyturecka kampania jest formą zemsty za ludobójstwo Ormian. Terroryści domagali się od tureckiego rządu uznania rzezi Ormian za ludobójstwo oraz wypłacenia odszkodowań rodzinom ofiar.
Inne ormiańskie organizacje terrorystyczne
Prawicową przeciwwagę dla ASALA stanowił Oddział Sprawiedliwości Ludobójstwa Ormian, który powstał w 1975 roku w Beirucie przy wsparciu Falangi Libańskiej, z inicjatywy prawicowej partii ormiańskiej Tasznak (Dashnak). Organizacja ta była odpowiedzialna m.in. za zamach na ambasadora tureckiego w Szwajcarii, D. Turkmena. Inne grupy, takie jak Ormiańska Armia Rewolucyjna ARA (według niektórych źródeł odłam ASALA, zdaniem innych odprysk OSLO z 1983 roku), Front Wyzwolenia Armenii, Armia Wyzwolenia Narodowego Armenii, Nowa Grupa Oporu Ormian, Armeńska Armia Czerwona oraz Ormiańska Organizacja 28 Maja również prowadziły działalność terrorystyczną.
Przypisy
Bibliografia
Ramesh Chandra: Global terrorism. Delhi: Kalpaz Publications, 2004. ISBN 81-7835-266-4. Brak numerów stron w książce.
Bruce Hoffman: Oblicza terroryzmu. Warszawa: Bertelsmann Media, 2001. ISBN 978-83-7311-295-7. Brak numerów stron w książce.
Wilhelm Dietl, Rolf Tophoven, Kai Hirschmann: Terroryzm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012. ISBN 978-83-01-16019-7. Brak numerów stron w książce.
Jarosław Tomasiewicz: Terroryzm na tle przemocy politycznej (Zarys encyklopedyczny). Katowice, 2000. ISBN 83-907096-2-7.