AMZ Dzik

Dzik

Dzik to polski opancerzony pojazd, produkowany przez firmę AMZ-Kutno w Kutnie od 2004 roku. Jego zastosowanie obejmuje działania patrolowo-interwencyjne, a pojazd ten może być wykorzystywany przez służby porządku publicznego oraz siły zbrojne. Pancerz Dzika chroni przed pociskami pośrednimi kalibru 7,62 mm.

Historia

Pojazd powstał w odpowiedzi na potrzeby polskiej Policji, która poszukiwała opancerzonego samochodu do działań interwencyjnych i patrolowych. Wzrost działalności zorganizowanych grup przestępczych, szczególnie po strzelaninie w Magdalence w 2003 roku, zainspirował Biuro Operacji Antyterrorystycznych Komendy Głównej Policji oraz Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej do sformułowania wymagań dotyczących takiego pojazdu. W 2004 roku ogłoszono przetarg na jego konstrukcję, który wygrał projekt spółki AMZ-Kutno. Aby zapewnić dobre właściwości terenowe, układ jezdny pojazdu, w tym silnik i zawieszenie, oparto na włoskiej lekkiej ciężarówce terenowej SCAM SM55. Pierwszym modelem stał się Dzik-AT, którego prototyp został przetestowany we wrześniu 2004 roku, a 15 grudnia tego samego roku przekazano go Policji, wraz z drugim egzemplarzem. W 2005 roku opracowano model Dzik-2, uwzględniający wymagania Oddziałów Specjalnych Żandarmerii Wojskowej. Po przeprowadzeniu cyklu prób wiosną i latem 2005 roku, Dzik-2 zdobył przetarg na dostawę 43 pojazdów patrolowo-interwencyjnych (PILO). W 2007 roku stworzono ulepszony model Dzika-2, z lepszym opancerzeniem dna i obrotnicą karabinu maszynowego. Ostatecznie w 2007 roku wyprodukowano ostatnie 14 pojazdów i zmodernizowano 11.

Dzik został zaprezentowany w maju 2005 roku irackiej delegacji, co wzbudziło ich zainteresowanie, a w efekcie powstał zmodyfikowany model Dzik-3, dostosowany do wymagań strony irackiej. 24 czerwca 2005 roku podpisano umowę między Bumarem a rządem Iraku na dostawę 600 sztuk Dzików-3, w cenie 200 tysięcy dolarów za każdy pojazd, z uzbrojeniem i wyposażeniem. Prototyp oparty na drugim egzemplarzu Dzika-2 został zbudowany w lipcu, a w sierpniu 2005 roku przeszedł testy w Iraku. Miesięcznie dostarczano do 22 pojazdów. Z powodu różnic w interpretacji zapisów kontraktu, do 2008 roku wyeksportowano jedynie 531 sztuk, które miejscowo nazwano Ain Jaria-1.

Wersje

Dzik-AT (Dzik-1) – wersja antyterrorystyczna, mieszcząca 6-8 osób, z 3 drzwiami i 10 otworami strzelniczymi. Dopuszczalna masa całkowita wynosi 5,5 tony.
Dzik-2 – przeznaczony dla 6-8 osób, z 5 drzwiami i 8 otworami strzelniczymi, z obniżonym profilem dachu w tylnej części oraz obrotnicą na karabin maszynowy w stropie. Nośność podwozia wynosi 6 ton, a kadłub został wydłużony. Znany jako Gucio, używany przez Żandarmerię Wojskową.
Dzik-3 (Ain Jaria-1) – wersja eksportowa dla irackich sił bezpieczeństwa, mieszcząca do 11 osób, z 4 drzwiami, 13 otworami strzelniczymi oraz obrotnicą na karabin maszynowy oraz dwiema podwójnymi wyrzutniami granatów dymnych. Nośność podwozia zwiększono do 6,2 tony, produkcja seryjna rozpoczęła się we wrześniu lub październiku 2005 roku.
Dzik Cargo – pick-up, z oddzielną dwuosobową opancerzoną kabiną i skrzynią ładunkową, wprowadzony w 2006 roku, używany jako demonstrator zestawu przeciwlotniczego Poprad.
Dzik-R – wersja rozpoznawcza, z głowicą obserwacyjną na maszcie, zaprezentowana w 2006 roku.

Wszystkie wersje napędzane są silnikiem wysokoprężnym z turbodoładowaniem Iveco Aifo SOFIM 8140.43N, spełniającym normę Euro 3, o pojemności 2798 cm³ i mocy maksymalnej 107 kW (146 KM) przy 3600 obr./min. Maksymalny moment obrotowy wynosi 320 Nm przy 1800 obr./min, istnieje możliwość stosowania silnika o mocy 166 KM. Skrzynia biegów to manualna, 6-biegowa o przekładni redukcyjnej (12 biegów drogowych i 12 terenowych) od firmy ZF. Podwozie z napędem na 4 koła pochodzi od włoskiej firmy SCAM (SM55 w Dzik-AT, wzmocnione SM62 w kolejnych wersjach). Opony mają rozmiar 255/100 R16 i są wyposażone w wkładki umożliwiające jazdę po przestrzeleniu. Koło zapasowe w Dzikach-2 i 3 umieszczane jest na dachu, a w Dzik-3 jest osłonięte pancerną osłoną.

Dzik-AT ma 3 drzwi, Dzik-2 – 5, a Dzik-3 – 4 (dwa z prawej, jedno z lewej i jedno z tyłu). W Dzik-3 w tylnej części znajdują się ławki dla desantu.

Uzbrojenie Dzik-3 obejmuje karabin maszynowy 7,62 mm PKM na obrotnicy lub 12,7 mm NSW w wersji dowódczej, a także cztery wyrzutnie granatów dymnych 81 mm.

Opancerzenie Dzika, klasy FB6, zapewnia ochronę przed pociskami karabinowymi 7,62×51 mm (Dzik-AT, Dzik-3). Maska silnika w Dzik-3 ma odporność B4, a Dzik-2 – opancerzenie klasy B6. Szyby są pancerne.

Użytkownicy

Irak – 531 sztuk Dzików-3 (Ain Jaria-1) dostarczonych w latach 2005–2008.
Litwa – 1 Dzik-AT.
Polska – 2 Dziki-AT wykorzystywane w formacjach antyterrorystycznych Policji oraz 43 Dziki-2 używane przez Żandarmerię Wojskową (inne źródła podają 48 Dzików-2).
Ukraina – nieznana liczba Dzików-2 przekazanych w 2022 roku.

W 2006 roku Bumar prowadził negocjacje na sprzedaż kolejnych 600 Dzików-3 ze słowacką wieżą dla irackich sił porządkowych oraz 375 Dzików-R z głowicami obserwacyjnymi Thales do monitorowania rurociągów. Mimo pozytywnej oceny pojazdów, kontrakt nie został zrealizowany w kolejnych latach, a pozycja polskiego przemysłu osłabła w wyniku zmian politycznych w Iraku.

Dzik-2 Żandarmerii Wojskowej brały udział w misji porządkowej EUFOR w Kongu oraz w misji pokojowej ONZ UNIFIL w Libanie.

W maju 2022 roku ujawniono informacje o przekazaniu Siłom Zbrojnym Ukrainy przez Polskę nieznanej liczby Dzików-2, które zostały przemalowane w ukraiński kamuflaż pikselowy podczas wojny z Rosją.

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Grzegorz Hołdanowicz, Dzik – propozycja na czasie, [w:] „Raport Wojsko Technika Obronność”, nr 11, 2004.
Grzegorz Hołdanowicz. Dzik 2 w Sulejówku i Wilnie. „Raport Wojsko Technika Obronność”. 4/2005, kwiecień 2005. Warszawa: Agencja Lotnicza Altair.
Andrzej Kiński. Dzik i Huzar. Nowe polskie pojazdy pancerne. „Nowa Technika Wojskowa”. 1/2005, styczeń 2005. Warszawa: Magnum-X.
Andrzej Kiński. Dzik-3 dla Iraku. „Nowa Technika Wojskowa”. 8/2005, sierpień 2005. Warszawa: Magnum-X.
Andrzej Kiński. AMZ Kutno czeka na LOSP-a. „Nowa Technika Wojskowa”. 4/2008, kwiecień 2008. Warszawa: Magnum-X.
Orłowski L., Samochód patrolowo-interwencyjny Dzik, Wyd. Bellona, Warszawa 2006, s. 32, Seria: Typy Broni i Uzbrojenia 222, ISBN 83-11-10492-1.
Mateusz Multarzyński. 15-lecie AMZ-Kutno. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/2014, wrzesień 2014. Warszawa: Magnum-X.