Amorfa

Amorfa (Amorpha L.)

Amorfa, znana jako Amorpha L., to rodzaj roślin z rodziny bobowatych, który obejmuje 15 gatunków. Te rośliny występują na terenie od południowej Kanady aż po północny Meksyk, przy czym największe zróżnicowanie można zaobserwować w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych. Jako gatunek wprowadzony, amorfa krzewiasta (A. fruticosa) jest obecna w Europie i Azji (z wyjątkiem ich północnych regionów) oraz w Ameryce Południowej. Gatunki z tego rodzaju rosną w różnorodnych środowiskach, takich jak formacje leśne, zarośla i łąki, często na piasku, wzdłuż strumieni oraz na terenach podmokłych.

Amorfa jest uprawiana jako roślina ozdobna oraz biotechniczna, pełniąc rolę wiatrochronną i chroniąc glebę przed erozją. Najczęściej uprawiany gatunek to amorfa krzewiasta (A. fruticosa) oraz amorfa siwa (A. canescens). Indianie wykorzystywali liście amorfy do przyrządzania naparów oraz jako substytut tytoniu. Amorfa siwa była stosowana jako środek przeciwrobaczy, a amorfa krzewiasta także jako materiał na pościel. Rośliny te są miododajne i były używane jako repelenty przeciw owadom oraz jako rośliny barwierskie, co praktykowali także pierwsi europejscy osadnicy. Ze względu na swoje właściwości barwiące, rośliny te były dawniej w Polsce nazywane indygowcem i indychtką. W Polsce uprawiana jest głównie amorfa krzewiasta (A. fruticosa), podczas gdy inne gatunki są rzadkością w kolekcjach.

Nazwa rodzajowa wywodzi się z greckiego słowa amorphos, oznaczającego „bezkształtny” lub „zniekształcony”, co odnosi się do budowy kwiatu, którego motylkowa korona jest zredukowana i pozbawiona skrzydełek oraz łódeczki.

Morfologia

Pokrój

Rośliny te przyjmują formę krzewów osiągających do 3 m wysokości, półkrzewów oraz rzadziej występujących zielnych bylin. Ich pędy mogą być nagie lub owłosione.

Liście

Liście są skrętoległe, sezonowe oraz nieparzystopierzaste. Blaszka liściowa składa się z 11–51 drobnych, wydłużonych i całobrzegich listków.

Kwiaty

Kwiaty zebrane są w gęste, kłosokształtne i wzniesione kwiatostany. Kwiaty motylkowe są silnie zredukowane, a ich korona składa się tylko z żagielka owiniętego wokół pręcików i słupka. Zazwyczaj mają ciemnofioletowy kolor, ale mogą być również niebieskie lub białe. Kielich jest rurkowaty i posiada 5 nierównych ząbków. Roślina ma 10 pręcików, które mają zrośnięte nitki. Słupek jest pojedynczy, składający się z jednego owocolistka z górną zalążnią, w której znajdują się jeden lub dwa zalążki.

Owoce

Owoce to drobne strąki, osiągające do 1 cm długości, które mogą być proste lub lekko skrzywione, często z gruczołkami. Zawierają jedno lub dwa nasiona.

Systematyka

Amorfa jest jednym z ośmiu rodzajów, które tworzą plemię Amorpheae w podrodzinie bobowatych właściwych (Faboideae) w rodzinie bobowatych (Fabaceae s.l.).