Amomek szydlasty
Amomek szydlasty, znany również jako kardamon indyjski, czarny, górski, brązowy, nepalski lub skrzydlaty (Amomum subulatum Roxb.) – to gatunek byliny z rodziny imbirowatych. Rośnie naturalnie na zboczach Himalajów, w indyjskim Sikkimie oraz w Nepalu, preferując gorące, wilgotne, zacienione lasy tropikalne, zazwyczaj w pobliżu górskich strumieni. Występuje w temperaturach od 10 do 35 °C i na wysokości od 700 do 1500 m n.p.m.
Morfologia
Roślina ta osiąga wysokość od 1,5 do 3 m i jest wiecznie zielona. Posiada szerokie, błyszczące, wąskie liście oraz czerwonawą barwę ogonków. Na czerwonobrązowych kłączach rozwijają się żółte lub białe kwiaty, które następnie przekształcają się w owoce z nasionami.
Zastosowanie
Owoce zbierane są w późną jesienią i wykorzystywane jako przyprawa. W porównaniu do kardamonu zielonego (uznawanego za prawdziwy kardamon i należącego do innego rodzaju roślin imbirowatych), charakteryzuje się lekko dymnym smakiem oraz intensywniejszym, kamforowym aromatem. Kardamon czarny jest uprawiany w Azji od około 5000 lat, co czyni go jedną z najstarszych przypraw na świecie, często nazywaną królową przypraw. Indie są jednym z głównych producentów i eksporterów tej przyprawy, zbierając rocznie 3500–4000 ton. Uprawiany jest także w Nepalu i Bhutanie. Zbiór kardamonu odbywa się ręcznie, a jego cena plasuje go na trzecim miejscu wśród najdroższych przypraw na świecie, zaraz po szafranie i wanilii. W klimacie umiarkowanym gatunek ten uprawia się w warunkach szklarniowych.
Tradycyjnie jest używany w kuchniach indyjskiej, pakistańskiej, nepalskiej, wietnamskiej oraz chińskiej (region Syczuan), do potraw zarówno warzywnych, jak i mięsnych. Strąki czarnego kardamonu suszy się zazwyczaj przy otwartym ogniu, co nadaje im intensywniejszy smak i aromat. Kardamon nepalski jest kluczowym składnikiem mieszanki przypraw garam masala.
W tradycyjnej medycynie chińskiej czarny kardamon stosowany jest jako środek na zaburzenia układu pokarmowego, a wywar z jego kłączy jest wykorzystywany przy żółtaczce. Ponadto, działa wspomagająco na trawienie. W Indiach i Nepalu powszechna jest praktyka żucia nasion po posiłku, aby pozbyć się nieprzyjemnego zapachu z ust. Badania wykazały również pozytywny wpływ czarnego kardamonu na poziom cholesterolu oraz obniżenie ciśnienia tętniczego.
Prace Aulusa Corneliusa Celsusa sugerują, że czarny kardamon mógł być importowany do imperium rzymskiego. Naukowy opis tego gatunku został wykonany przez szkockiego chirurga i botanika Williama Roxburgha, który prowadził badania na zlecenie Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej.
