Ammianus Marcellinus

Ammianus Marcellinus (urodzony około 330 roku w Antiochii, zmarł po 392 roku) był rzymskim historykiem, który napisał Res gestae (Dziejów rzymskich), obejmujących historię cesarstwa od panowania Nerwy (96 n.e.) do roku 378, w tym zachowaną część obejmującą lata 353-378.

Informacje na temat jego życia są ograniczone, ponieważ nawet relacjonując wydarzenia, w których uczestniczył jako naoczny świadek, starannie unikał opisywania swojej roli w nich.

Życiorys

Ammianus pochodził z rodziny o średnich dochodach; jego ojciec mógł pełnić rolę urzędnika miejskiego lub mieć związek z wojskiem. Do około 20. roku życia mieszkał w Antiochii, gdzie zdobył solidne wykształcenie humanistyczne, zarówno w zakresie języka greckiego, jak i łacińskiego. Prawdopodobnie miał dobre podstawy w twórczości takich autorów jak Homer, Hezjod, Symonides, Teognis, Sofokles oraz Eurypides, a także był dobrze zaznajomiony z pismami Cycerona. Istnieje także możliwość, że znał język perski.

W około 350 roku dołączył do cesarskiej gwardii przybocznej, znanej jako protectores domestici, powołanej w miejsce pretorianów. W 353 roku został przydzielony do ochrony Ursycyna, dowódcy jazdy stacjonującej w twierdzy Nisibis, położonej na wschód od Eufratu, na granicy z Persją. W 355 roku towarzyszył Ursycynowi w podróży do Mediolanu w odpowiedzi na wezwanie cesarza Konstancjusza II, a następnie do Galii, gdzie Ursycyn pokonał wojska uzurpatora Sylwana. To prawdopodobnie wtedy spotkał przyszłego cesarza, wówczas cezara Julian Apostatę. Kolejne pięć lat spędził w Mezopotamii, walcząc z Persami, w tym uczestnicząc w obronie twierdzy Amida. Z tego okresu pochodzą także jego opisy dotyczące przybycia Hunów do Europy oraz ich zwyczajów, takich jak siedzenie na koniach podczas obrad.

Nie ma informacji o jego losach w latach 360–363, jednak w marcu 363 roku był już w orszaku cesarza Juliana Apostaty. Brał udział w bitwie pod Ktezyfontem 29 maja 363 roku, a po zawarciu pokoju wrócił do Antiochii. Przez następne kilkanaście lat, aż do około 380 roku, dzielił czas między podróże (zwiedził Egipt, Grecję, Trację i region Azji Mniejszej) oraz pobyt w rodzinnym mieście. Zajmował się pisarstwem, a być może również pracował jako adwokat. Około 380 roku przeniósł się do Rzymu, gdzie zaczął tworzyć swoje najważniejsze dzieło – Res gestae.

Dokładna data jego śmierci nie jest znana, ale niektóre fragmenty jego dzieła mogą wskazywać na wydarzenia z lat 395–398.

Ammianus był wyznawcą tradycyjnej religii rzymskiej. Jego uczniem i przyjacielem był Jan Chryzostom.

Przypisy

Bibliografia

Ammianus Marcellinus: Dzieje rzymskie. T. I (księgi XIV-XXV). Przełożył, wstępem i przypisami opatrzył Ignacy Lewandowski. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2002, seria Biblioteka Antyczna, ISBN 83-7255-079-4, s. 23-31 [biografia]

Literatura dodatkowa

Dariusz Brodka: Państwo rzymskie wobec początków Wędrówki Ludów w ocenie Ammiana Marcellina. „Meander” R. 48 (1993), s. 325–337
Helena Cichocka: Ammianus Marcellinus a literatura grecka i rzymska. „Meander” R. 29 (1974), s. 289–306
Helena Cichocka: Mowy i listy w „Res gestae” Ammiana Marcellina. „Meander” R. 30 (1975), s. 157–165
Helena Cichocka: Zależność Ammiana Marcellina od Solinusa w ekskursie o Egipcie (XXII 15-16). „Meander” R. 30 (1975), s. 336–430
Ignacy Lewandowski: Historyk ginącego świata. W „Meander” R. 48 (1993), s. 339–349