Amleth

Amleth – Inspiracja dla Hamleta

Amleth (staronordyjski: Amlóði; zlatynizowany: Amlethus) to postać z średniowiecznej legendy skandynawskiej, która była bezpośrednią inspiracją dla księcia Hamleta, bohatera tragedii Williama Szekspira pt. Hamlet, książę Danii. Głównym źródłem historii o Hamlecie jest XIII-wieczny historyk Saxo Gramatyk, który poświęcił mu część trzeciej i czwartej księgi swojego dzieła Gesta Danorum. Wersja Saxo została wzbogacona o późniejsze kompilacje w języku łacińskim. W każdej z wersji książę Amleth (Amblothæ) jest synem Horwendila (Orwendela), króla Jutów. Przyjmuje się, że historia Hamleta ma swoje korzenie w staroislandzkim poemacie. Zachowane islandzkie wersje, takie jak Saga Ambalesa i Saga Amlodego, są jednak późniejsze niż teksty Saxo.

Wersja Saxo Gramatyka

Po zgonie Gerwendila, król Danii Roryk mianował jego synów Horwendila i Fenga zarządcami prowincji Jutlandii. Horwendil, wracając z wyprawy, podczas której pokonał w pojedynku Kolla, króla Norwegii, zdobył bogate łupy, z których większą część przekazał Rorykowi w formie daniny. Jako żonę otrzymał jego córkę, Gerutę, z którą miał syna, Amleta. Zazdrosny Feng zabił swojego brata i przekonał Gerutę do małżeństwa, twierdząc, że zbrodnia była aktem pomsty za krzywdy, jakich doświadczyła od swojego męża. Amlet, obawiając się, że czeka go los ojca, udawał szaleńca: tarzał się w błocie i strugał patyki, a jego wypowiedzi były pełne zagadek. Podejrzliwy Feng poddał go różnym próbom, w tym próbował zasięgnąć informacji za pośrednictwem młodej dziewczyny, jego przybranej siostry (prototyp Ofelii). Amlet zyskał jej wsparcie. Kiedy jednak zabił podsłuchującego jego rozmowę z matką, ukrytego w pokoju, Feng doszedł do wniosku, że Amlet udaje szaleństwo. Wysłał go do Anglii w towarzystwie dwóch służących, którzy mieli dostarczyć list do króla Brytów z prośbą o skazanie Amleta na śmierć. Amlet domyślił się, co zawierał list, i potajemnie zmienił treść wiadomości na drewnianych tabliczkach, nakazując królowi zabić służących, a sam poślubił córkę króla.

Na koniec roku Amlet wrócił do Danii, przybywając na uroczystość pogrzebową, mającą uczcić jego zmarłego ojca. W zmowie z matką uśpił czujność dworzan, a po spożyciu przez nich wina podczas uczty, spalił ich wraz z pałacem w pijackim śnie. Następnie zrealizował swoją pragnioną zemstę na mordercy ojca, zabijając Fenga jego własnym mieczem. Po długiej przemowie do ludu został ogłoszony królem. W trakcie powrotu do Brytanii po żonę, dowiedział się, że jego teść i Feng postanowili pomścić nawzajem swoje śmierci. Angielski król, nie chcąc osobiście spełnić swojej przysięgi, wysłał Amleta jako swojego pełnomocnika, starającego się o rękę szkockiej królowej Hermutrudy. Królowa skazała na śmierć wszystkich swoich dotychczasowych zalotników, jednak zakochała się w Amlecie. Po powrocie do Brytanii, jego pierwsza żona, której miłość okazała się silniejsza niż uraza, opowiedziała mu o planowanej zemście ojca. W bitwie, która się wywiązała, Amlet odniósł zwycięstwo, a poległych nabił na pale, aby zastraszyć wroga.

Przypisy

Bibliografia

Stanisław Helsztyński: Wstęp. W: William Szekspir: Hamlet. Wrocław: 1966, s. III-IV.

Hugh Chisholm: Hamlet. W: Encyclopaedia Britannica. T. 12. Cambridge: Cambridge University Press, 1911, s. 894-896.

Przeczytaj u przyjaciół: