Amir Abbas Howejda (pers. امیرعباس هویدا; urodzony 18 lutego 1919 w Teheranie, zmarły 7 kwietnia 1979 tamże) był politykiem irańskim, członkiem partii Nowy Iran oraz Odrodzenie. Od 27 stycznia 1965 do 7 sierpnia 1977 pełnił funkcję premiera Iranu.
Życiorys
Howejda pochodził z arystokratycznej rodziny, w której przodkach jego matki była siostra szacha Naser ad-Dina. Jego ojciec, bahaita, porzucił tę religię, co wpłynęło na brak religijności w życiu Howejdy. Jego ojciec był dyplomatą, co sprawiło, że rodzina wielokrotnie zmieniała miejsce zamieszkania, towarzysząc mu w jego misjach. Amir Abbas Howejda uzyskał prywatne wykształcenie, głównie w języku francuskim, a przez pewien czas studiował w Anglii oraz Beirucie. Pasjonował się francuską kulturą i literaturą, otaczając się pisarzami oraz myślicielami, w tym przyjaźniąc się z Sadeghiem Hedajatem.
Po odbyciu służby wojskowej w 1942 roku, Howejda dołączył do służby dyplomatycznej.
W 1965 roku, po zamachu na szefa rządu Hasana Alego Mansura, który został śmiertelnie ranny, Howejda objął stanowisko premiera Iranu. Był protegowanym oraz szwagrem Mansura, a po jego śmierci przejął również przewodnictwo w partii Nowy Iran. W rywalizacji o wpływy na dworze szacha Mohammada Rezy Pahlawiego, konkurował z frakcją kierowaną przez Asadollaha Alama. W 1975 roku, na polecenie szacha, stanął na czele jedynej legalnej partii w kraju, Odrodzenie, w wyniku czego partia Nowy Iran została rozwiązana.
W 1977 roku, z powodu problemów gospodarczych w kraju, szach pozbawił Howejdę funkcji premiera, a nowym premierem został Dżamszid Amuzegar. Howejda otrzymał urząd ministra dworu, co interpretowano jako zapowiedź liberalizacji rządów. Inna interpretacja sugerowała, że jego odejście z rządu było gestem w stronę religijnej opozycji szyickiej, która niesłusznie oskarżała go o tajne praktykowanie bahaizmu. W listopadzie 1978 roku Howejda został aresztowany na rozkaz szacha, który chciał w ten sposób odciąć się od swojej wcześniejszej polityki, aby ocalić władzę w obliczu masowych protestów. W chwili zwycięstwa rewolucji islamskiej Howejda przebywał w więzieniu SAWAK-u. Gdy jego strażnicy uciekli, nie zdecydował się na ucieczkę i pozwolił się ponownie aresztować przez rewolucjonistów. Został skazany na śmierć przez trybunał rewolucyjny i 7 kwietnia 1979 roku stracony w więzieniu Kasr w Teheranie na osobiste polecenie przewodniczącego sądu, Sadegha Chalchalego. Otrzymał tytuł kontrrewolucjonisty oraz „siewcy zepsucia na ziemi”.
Przypisy
Bibliografia
Abrahamian E.: Historia współczesnego Iranu. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009. ISBN 978-83-05-13597-9. Brak numerów stron w książce.
Axworthy M.: Revolutionary Iran. A History of the Islamic Republic. London: Penguin Books, 2014. ISBN 978-0-14-104623-5. Brak numerów stron w książce.
