Aminokwasy endogenne
Aminokwasy endogenne (z greckiego éndon – wewnątrz; w języku angielskim DAA – dispensable amino acids) to aminokwasy, które organizm jest w stanie syntetyzować samodzielnie. W przeciwieństwie do nich, aminokwasy egzogenne muszą być regularnie dostarczane z pożywieniem.
Różne organizmy klasyfikują aminokwasy do tych dwóch grup w odmienny sposób, ale u większości kręgowców zestawienie jest zbieżne z tym, co obserwuje się u ludzi. Rośliny nie mają takiego podziału, ponieważ wszystkie aminokwasy produkują wewnętrznie. W literaturze można znaleźć różne zestawienia aminokwasów endogennych, które różnią się między sobą. Niektóre uwzględniają wyłącznie aminokwasy białkowe, inne natomiast także te, które pełnią rolę samodzielnych związków chemicznych i uczestniczą w różnych procesach metabolicznych. Istnieją również różnice w tym, czy do aminokwasów endogennych zalicza się te, które mogą być syntetyzowane przez organizm, ale tylko z przekształcenia aminokwasów egzogennych (aminokwasy względnie endogenne).
Aminokwasy endogenne dla dorosłego człowieka:
Dodatkowo, dwa aminokwasy uważane za egzogenne, arginina i histydyna, są klasyfikowane jako względnie egzogenne – organizm dorosłego człowieka produkuje je w ilościach wystarczających, ale są one niewystarczające dla rosnącego organizmu. Arginina jest syntetyzowana z ornityny w trakcie cyklu ornitynowego, jednak większość tej substancji jest dalej wykorzystywana w tym cyklu, gdzie ulega rozkładowi do ornityny.
Cysteina, cystyna i tyrozyna są wytwarzane przez ludzki organizm z innych aminokwasów. Na przykład, tyrozyna nie musi być dostarczana z pożywieniem, o ile dieta zawiera wystarczającą ilość fenyloalaniny, z której jest produkowana.
