Amidek sodu
Amidek sodu, NaNH2, to nieorganiczny związek chemiczny należący do grupy amidków, będący solą sodu i amoniaku, gdzie amoniak pełni rolę kwasu.
Otrzymywanie
Można go uzyskać poprzez przepuszczenie amoniaku nad metalicznym sodem w temperaturze 350–360 °C (w warunkach przemysłowych w zakresie 350–400 °C):
2Na + 2NH3 → 2NaNH2 + H2
Proces ten wymaga suchej atmosfery beztlenowej.
Reakcja sodu z ciekłym amoniakiem prowadzi do powstania kationów sodowych oraz tzw. solwatowanych elektronów, które mają intensywny, głęboki niebieski kolor:
Na + xNH3 → Na+ + e−·xNH3
Właściwości fizyczne
Amidek sodu rozpuszcza się w ciekłym amoniaku, jednak tylko w niewielkim stopniu (0,14 g/100 g NH3 w 0 °C); z takiego roztworu można go uzyskać w formie krystalicznej, przy czym nie powstają amoniakaty.
Właściwości chemiczne
Reaguje intensywnie z wodą, co skutkuje wydzieleniem wodorotlenku sodu i amoniaku:
NaNH2 + H2O → NaOH + NH3↑
Jest to silna zasada. Ciekły amoniak lub węglowodory są stosowane jako medium do reakcji z jego udziałem. Reakcja amidu sodu z solami amonowymi zachowuje się podobnie do neutralizacji standardowych kwasów i zasad w środowisku wodnym, na przykład:
NaNH2 + NH4Cl → NaCl + 2NH3
Jego zasadowość jest na tyle wysoka, że może odrywać kwasowe atomy wodoru z niektórych węglowodorów, takich jak acetylen czy di- i trifenylometan, tworząc z nimi sole sodowe.
Amidek sodu jest wykorzystywany do produkcji alkinów z dichloroalkanów, syntezy amin aromatycznych, inicjowania polimeryzacji anionowej oraz w reakcji Cziczibabina.
