Amida
Amida (hebr. – stanie, znana również jako szmone esre – osiemnaście [błogosławieństw], lub תפילה Tefila – modlitwa) to jedna z dwóch kluczowych modlitw w judaizmie, obok Szema Jisrael. Stanowi ona zasadniczy element trzech codziennych żydowskich nabożeństw: szachrit (szaharit), mincha (minacha) i maariw. Uznawana jest za jedną z najstarszych modlitw w judaizmie synagogalnym, ostatecznie uformowaną, jak podaje Talmud, przez Gamaliela II na przełomie I wieku n.e. Jej odmawianie zastępuje kult ofiarny po zniszczeniu Drugiej Świątyni przez Rzymian w 70 r. n.e.
Nazwa szmone esre, oznaczająca „osiemnaście”, nawiązuje do osiemnastokrotnego wymienienia imienia Boga w Psalmie 29 oraz w trzech częściach Szema. Co więcej, osiemnastokrotne powtórzenie tetragramu tworzy „Wielkie Imię”, składające się z siedemdziesięciu dwóch liter. W rzeczywistości modlitwa ta składa się z dziewiętnastu wezwań skierowanych do Boga, ponieważ już w okresie misznaickim dodano kolejne wezwania, skierowane przeciwko heretykom, odstępcom i zdrajcom. W szabat struktura Amidy oraz liczba błogosławieństw ulega modyfikacji.
Sposób odmawiania
Modlitwę odmawia się w pozycji stojącej, z nogami złączonymi (stąd jej nazwa), z lekko pochyloną głową i twarzą zwróconą w kierunku Jerozolimy. Zabrania się przerywania modlitwy, zmiany pozycji lub wypowiadania innych słów. Przed rozpoczęciem modlitwy wierny wykonuje trzy małe kroki do przodu, co symbolizuje wkroczenie przed oblicze Boga, a po jej zakończeniu wycofuje się, odchodząc sprzed tego oblicza. Rabini podkreślają, że modlitwa ta wymaga szczególnej koncentracji – kawany. Następnie modlitwę powtarza głośno chazan (kantor). Początkowo głośne czytanie miało na celu wsparcie tych, którzy nie znali modlitwy. Zamykając każde z usłyszanych wezwań amen, przyjmowali modlitwę jako swoją. Przy odmawianiu Amidy przez chazana konieczna jest obecność minjanu (dziesięciu dorosłych Żydów). Między drugim a trzecim wezwaniem odmawia się Keduszę, składającą się z biblijnych wersetów. Kedusza zawiera anielskie wychwalanie Boga, a podczas jej odmawiania wierni stoją, unosząc się na palcach stóp w trakcie konkretnych wezwań.
Wezwania
Kolejne wezwania Amidy mają następujące nazwy w polskim tłumaczeniu:
- Praojcowie
- Potęga
- Świętość Imienia
- Rozumienie
- Skrucha
- Przebaczenie
- Wybawienie
- Uleczenie
- Błogosławieństwo lat
- Zgromadzenie wygnańców
- Sąd
- Przeciwko heretykom
- Sprawiedliwi
- Odbudowa Jerozolimy
- Królestwo Domu Dawida
- Przyjęcie modlitwy
- Służba świątynna
- Dziękczynienie
- Pokój
Wszystkie wezwania można podzielić na trzy części: pierwsze trzy mają na celu uwielbienie Boga, kolejne trzynaście zawiera prośby do niego, natomiast ostatnie trzy to prośba o powrót na Syjon, podziękowanie za opiekę i cuda oraz prośba o pokój i pomyślność dla narodu Izraela. Pierwsza i ostatnia grupa błogosławieństw występuje zawsze.
Przypisy
Bibliografia
Maciej Tomal, przekł. Ewa Gordon, Jak modlą się Żydzi. Antologia modlitw, Warszawa 2000, Verbinum – Wydaw. Księży Werbistów, OCLC 69589312, s. 13–29
Alan Unterman: Żydzi. Wiara i życie, Łódź 1989, OCLC 26105638, s. 203–204.
