Amhajes Sprawiedliwy

Amhajes Sprawiedliwy

Amhajes Sprawiedliwy, znany również jako Amha Ijesus (data urodzenia nieznana – zmarł w styczniu 1775), był władcą Szeua, rządzącym w latach 1744/1745–1775. Posiadał arystokratyczny tytuł meridazmacza i był istotnym amharskim możnowładcą w XVIII-wiecznej Etiopii. Był synem poprzedniego władcy prowincji Szeua, Abije. Przydomek „Sprawiedliwy” Amha zyskał dzięki rygorystycznemu przestrzeganiu praw obowiązujących w Szeua.

Relacja Jamesa Bruce’a

Meridazmacz Amhajes złożył wizytę dyplomatyczną na dworze cesarza Etiopii w Gonderze w 1771 roku. Wydarzenie to miało miejsce w okresie wewnętrznej słabości Etiopii, znanym jako zemene mesafynt, co oznacza „epoka książąt”, gdy władza cesarska była ograniczona przez ambitnych możnowładców. Podczas wizyty w Gonderze, cesarz Tekle Hajmanot II przyjął Amhajesa z najwyższymi honorami, traktując go bardziej jak udzielnego księcia niż wasala. Wtedy to szeuańskiego możnowładcę spotkał szkocki podróżnik i odkrywca James Bruce, który w swoich relacjach nazywał go „Yasous”. Bruce opisał Amhę jako syna zarządcy Szeua i przedstawił go w następujący sposób:

Panowanie

W trakcie rządów Amhajesa Sprawiedliwego rozpoczęto na dużą skalę odzyskiwanie terytoriów zajętych w XVII wieku przez plemiona Oromów, znane również jako Galla. Meridazmacz importował znaczną ilość broni palnej z północnej Etiopii, którą wykorzystał do podporządkowywania okolicznych regionów. Zajął między innymi okręgi Tera, Bulga i Myndżar. Amhajes przeniósł stolicę Szeua do miasta Dokakit, położonego w byłym sułtanacie Ifat, skąd prowadził najazdy na ziemie Afarów na wschodzie. Dodatkowo wznowił konflikt z Karaju Oromo, odnosząc większe sukcesy w walkach z Abiczu Oromo, podbijając ich plemiona daleko na zachód, aż do rzeki Chia Chia w pobliżu Angolalli. Zajął także miasto Ankober, które następnie rozbudował.

Amhajes prowadził eksterminację ludów Oromo między Debre Byrhan a Ankober. W ich miejsce sprowadzał amharskich rolników, aby zasiedlili dawno utracone ziemie. Zgodnie z relacjami Jamesa Bruce’a, Amhajes wsparł rasa Mikaela Syula i cesarza Tekle Hajmanota II oddziałem tysiąca jeźdźców podczas trzech przegranych bitew pod Sarbakusą w maju 1771 roku.

Amha Ijesus był twórcą polityki neutralności, którą naśladowali późniejsi władcy Szeua w następnym stuleciu. Polityka ta polegała na unikaniu angażowania się w walki o kontrolę nad cesarskim tronem, co było charakterystyczne dla epoki zemene mesafynt. W tym celu szeuański władca pozostawił region Uelle, położony pomiędzy Geshen a rzeką Samba, w stanie nienaruszonym, jako bufor między prowincją Szeua a terytoriami podległymi możnowładcom w Gonderze.

Amhajes Sprawiedliwy zmarł w styczniu 1775 roku, a jego następcą został syn Asfa Uesen. Potomkami Amhajesa byli między innymi negus (król) Szeua Sahle Syllasje, żyjący w pierwszej połowie XIX wieku, oraz ostatni cesarz Etiopii Hajle Syllasje I.

Donacje

Według Harolda Marcusa, Amhajes założył dwa ważne i wciąż aktywne kościoły: Kedus Giyorgis w Ankober oraz Kidana Mehrat w Astit.

Zobacz też

• Joas I
• Susnyjos II
• Aligaz z Jedżu
• Etiopistyka
• Ali Wielki

Przypisy

Bibliografia

Mordechai Abir, Ethiopia: The Era of the Princes; The Challenge of Islam and the Re-unification of the Christian Empire (1769-1855), London: Longmans, 1968.

Harold G. Marcus, The Life and Times of Menelik II: Ethiopia 1844-1913, Lawrenceville: Red Sea Press, 1995, ISBN 1-56902-010-8.

Andrzej Bartnicki, Joanna Mantel-Niećko, Historia Etiopii, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydaw., 1987.

James Bruce, Travels to Discover the Source of the Nile (London, 1790), vol. 4.