Amfitryta lamparcia, znana również jako lampart morski (Hydrurga leptonyx), to gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych (Phocidae).
Taksonomia
Gatunek ten został po raz pierwszy opisany zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego przez francuskiego zoologa Henri Marie Ducrotay de Blainville w 1820 roku, nadając mu nazwę Phoca leptonyx. Miejsce typowe, z którego pozyskano holotyp, to Falklandy (fr. „des environs des îles Falckland ou Malouines”). Holotyp stanowił młody samiec (wypchana skóra o długości około 2 m) oraz czaszka (holotyp; uszkodzona w rejonie podstawno-potylicznym) z kolekcji M. Hauville’a w Le Havre, która została później przeniesiona do Paryża i obecnie znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu w dziale anatomii porównawczej o sygnaturze A 3578. Dodatkowo, czaszka z Museum of the Royal College of Surgeons of England, Osteological Collection, o sygnaturze 3938 (numer 1091 w katalogu Flowera), została przywieziona przez Williama Keane’a na wielorybniku z Georgii Południowej; zaginęła w Muzeum Brytyjskim w 1957 roku, prawdopodobnie w czasie II wojny światowej. Amfitryta jest jedynym przedstawicielem rodzaju Hydrurga, który został opisany przez niemieckiego przyrodnika Johannesa von Nepomuk Franz Xavera Gistela w 1848 roku.
Etymologia
Stenorhinchus: gr. στηνος stēnos „cienki, wąski”; ῥυγχος rhunkhos „pysk, ryj”.
Hydrurga: gr. ὑδρο- hudro- „wodny-”, od ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos „woda”; εργω ergō „pracować”.
leptonyx: gr. λεπτος leptos „delikatny, smukły”; ονυξ onux, ονυχος onukhos „pazur”.
Zasięg występowania
Amfitryta lamparcia zasiedla zimne wody antarktyczne i subantarktyczne, występując na szerokości 50–80° S.
Morfologia
Długość ciała samców wynosi 250–320 cm, natomiast samic 241–338 cm; ich masa ciała to odpowiednio 200–455 kg dla samców i 225–590 kg dla samic. Samice zazwyczaj są większe od samców. Noworodki osiągają długość około 120 cm oraz wagę około 30 kg. Sierść jest rzadka, nie posiada podściółki puchowej. Głowa amfitryty lamparciej jest dłuższa niż u innych fokowatych, wąska, ale stosunkowo masywna, z szerokimi i długimi szczękami, które zawierają mocne kły i przedtrzonowce.
Ekologia
Głównym składnikiem diety amfitryty lamparciej są młode pingwiny. Jako jedyny przedstawiciel fokowatych, spożywa również inne foki, takie jak krabojad foczy, podczas gdy ryby stanowią jedynie uzupełnienie diety. Jest to zwierzę szybkie i zwinne, doskonale przystosowane do polowania – ma kły i siekacze przystosowane do chwytania i rozdzierania zdobyczy, a zęby trzonowe skutecznie przytrzymują i tną dzięki ostrym krawędziom. Trzonowce mają również zazębiające się guzki, które służą do odcedzania kryla. Amfitryta lamparcia prowadzi samotniczy tryb życia, z wyjątkiem okresu rozrodu, kiedy tworzy stada. Dojrzałość płciową osiąga w wieku około 5 lat, a jej długość życia wynosi do 20 lat. Samice zazwyczaj rodzą jedno młode, a ciąża trwa od 8 do 12 miesięcy.
Obecność w kulturze
W filmie Przygoda na Antarktydzie przedstawiono atak amfitryty na psa zaprzęgowego.
Status zagrożenia
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów, amfitryta lamparcia została sklasyfikowana w kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”).
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
