Amfiktionia
Amfiktionia (z greckiego ἀμφικτυονία od ἀμφι-κτίονες „mieszkający dokoła”) to organizacja z czasów starożytnej Grecji, która zrzeszała poleis greckie w celu ochrony konkretnego miejsca kultu religijnego.
Do głównych zadań amfiktionii należała opieka nad sanktuarium oraz jego zasobami, regulowanie spraw związanych z religią i kultem, a także organizowanie igrzysk powiązanych z danym miejscem kultu. Były to organizacje o charakterze prywatno-kultowym, gdzie członkowie płacili składki na ochronę świątyni wspólnego bóstwa oraz na organizację ceremonii religijnych. Regularnie odbywały się zjazdy, podczas których omawiano sprawy wspólnego interesu. Cykliczność tych spotkań doprowadziła do powstania swoistego międzyrządowego zgromadzenia plenarnego, które odbywało regularne konferencje.
Aby rozwiązywać spory między amfiktionami, powoływano specjalny sąd rozjemczy.
Już w VIII wieku p.n.e. istniała amfiktionia przy świątyni Posejdona na wysepce Kalauria w Zatoce Sarońskiej. Wśród najbardziej znanych amfiktionii wyróżniają się:
- Amfiktionia Delficka – związek 12 miast i plemion greckich zjednoczonych wokół sanktuarium Apollona w Delfach
- Heksapolis – związek sześciu miast wokół świątyni Apollona na Knidos
- Amfiktionia przy świątyni Apollona na Delos
W kontekście historii prawa międzynarodowego, amfiktionie uznawane są za pierwowzory współczesnych organizacji międzynarodowych. Ich istotną rolą było łagodzenie ówczesnych norm wojennych poprzez wprowadzenie zakazów surowego traktowania pokonanych miast-członków związku, takich jak burzenie czy odcinanie dostępu do wody. Często jednak amfiktionie stawały się areną dla politycznych rozgrywek, wykorzystywanych przez silniejszych członków do uzależnienia mniejszych miast.
W ramach amfiktionii podjęto również wczesną próbę unifikacji systemu monetarnego, emitując około 388 roku p.n.e. wspólną monetę związkową, która była używana przez wszystkie państwa członkowskie, z wizerunkami bóstw delfickich – Demeter i Apollona.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
David Sacks: Encyklopedia świata starożytnych Greków. Warszawa: Książka i Wiedza, 2001, s. 39
Słownik kultury antycznej. Grecja – Rzym (red. L. Winniczuk). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 30
Remigiusz Bierzanek, Janusz Symonides: Prawo międzynarodowe publiczne. Warszawa 2004
Stanisław E. Nahlik: Prawo międzynarodowe i stosunki międzynarodowe, zeszyt I. Kraków 1981
