Amerykańsko-polskie związki literackie

Amerykańsko-polskie relacje literackie zaczęły się kształtować od samego początku istnienia Stanów Zjednoczonych. W początkowej fazie Polaków przyciągały idee wolnościowe obecne w literaturze amerykańskiej, a później ich różnorodność oraz zróżnicowanie.

Historia

Benjamin Franklin był pierwszym amerykańskim pisarzem, którego dzieła zostały przetłumaczone na język polski. Na początku XIX wieku w Polsce zaczęto publikować prace Jamesa Fenimore’a Coopera oraz Washingtona Irvinga. W 1852 roku zadebiutowała powieść Chata wuja Toma autorstwa Harriet Beecher Stowe, która szybko zdobyła status bestsellera. Powieść Edwarda Bellamy’ego zatytułowana Z przeszłości 2000-1887, wydana w 1889 roku, również cieszyła się dużym zainteresowaniem. Szkice literackie Ralpha Waldo Emersona ukazywały się w „Gazecie Polskiej”. Konstanty Gaszyński i Adam Asnyk zajmowali się tłumaczeniem amerykańskiej poezji, w szczególności dzieł Henry’ego Wadswortha Longfellowa.

Przed wybuchem I wojny światowej pojawiły się pierwsze tłumaczenia dzieł Jacka Londona. W latach dwudziestolecia międzywojennego wydano wiele amerykańskich powieści, natomiast tomików poezji ukazało się stosunkowo mało. Wśród publikacji znalazły się m.in. powieści Johna Dos Passosa oraz Ernesta Hemingwaya. Najważniejszym orędownikiem polsko-amerykańskich związków był profesor Stanisław Helsztyński.

W 1942 roku w Nowym Jorku powołano do życia Instytut Polski (The Polish Institute of Arts and Sciences in America).

Motywy amerykańskie w niektórych polskich utworach literackich

Krótka wiadomość o życiu i sprawach generała Washington – Julian Ursyn Niemcewicz (1803)
Listy z podróży do Ameryki – Henryk Sienkiewicz
Dzieje grzechu – Stefan Żeromski
Manifest powszechnej miłości. Walt Whitman – Julian Tuwim
Niepokoje amerykański – Jan Strzelecki (1962)
Moja prywatna Ameryka – Kazimierz Wierzyński (1966)

Bibliografia

Marek Gołębiowski: Dzieje kultury Stanów Zjednoczonych, Wydawnictwo Naukowe PWN 2007
Tymon Terlecki: Literatura polska na obczyźnie 1940-1960, Londyn 1964-1965 (2 tomy)
Marion Moore Coleman: Polish Literature in English Translation