Amerykańskie rajdy pierwszej połowy 1942 roku
Amerykańskie operacje powietrzno-morskie w pierwszej połowie 1942 roku stanowiły serię działań amerykańskich lotniskowców, które były odpowiedzią na japoński atak na Pearl Harbor. W okresie od stycznia do końca kwietnia 1942 roku przeprowadzono sześć amerykańskich rajdów, mających na celu nękanie Japonii w czasie największego nasilenia jej ofensywy w Azji Południowo-Wschodniej. Celem tych operacji było również poprawienie morale amerykańskich sił zbrojnych, które ucierpiały po ataku na Pearl Harbor, oraz pokazanie Japonii, że Stany Zjednoczone są w stanie przeprowadzać skuteczne ataki pomimo trudności. Ostatni z rajdów przyczynił się do przyspieszenia japońskiego ataku na Midway, co miało kluczowe znaczenie dla przebiegu całego konfliktu na Pacyfiku.
Geneza
7 grudnia 1941 roku japońska flota Kidō-butai przeprowadziła zaskakujący atak na Pearl Harbor, w wyniku którego 18 okrętów amerykańskiej marynarki zostało zatopionych lub uszkodzonych. Mimo załamania morale w amerykańskiej flocie, atak ten zmobilizował społeczeństwo Stanów Zjednoczonych. Po utracie pięciu pancerników w Pearl Harbor oraz potrzebie utrzymania znacznych sił na Atlantyku w walce z Kriegsmarine, jedyną realną siłą US Navy na Pacyfiku stały się trzy lotniskowce typu Lexington i Yorktown. Choć USS „Yorktown” (CV-5) dołączył do floty na Pacyfiku, w styczniu z użytku na pół roku wyłączono storpedowaną USS „Saratoga” (CV-3). Do momentu przybycia USS „Hornet” (CV-8) w marcu 1942 roku, Flota Pacyfiku dysponowała jedynie trzema lotniskowcami w obliczu dziesięciu japońskich. Nie mając wystarczających sił do bezpośredniego stawienia oporu japońskiej flocie, admirałowie Ernest King i Chester Nimitz – który objął dowództwo Floty Pacyfiku 31 grudnia 1941 roku po Husbandzie Kimmelu – opracowali plan przeprowadzenia szybkich uderzeń pojedynczych lotniskowców na japońskie placówki. Celem tych rajdów było nie tylko zadanie Japonii strat, ale także zgodnie z doktryną „Germany First” nękanie japońskich sił.
Rajdy
Nimitz zaplanował pierwszy rajd lotniskowca USS „Lexington” (CV-2), który miał na celu atak na japońskie wojska na nowo zdobytej wyspie Wake. Jednak w wyniku zatopienia przez japoński okręt podwodny towarzyszącego zespołowi tankowca, rajd na Wake został odwołany. Następnymi celami miały być Wyspy Marshalla oraz japońskie bazy na Wyspach Gilberta. Do ataku na Wyspy Marshalla wyznaczono zespół Task Force 8 pod dowództwem admirała Williama Halseya, skupiony wokół lotniskowca USS „Enterprise” (CV-6), a bazy na Wyspach Gilberta miały być zaatakowane przez Task Force 17 z USS „Yorktown”, dowodzony przez admirała Franka Fletchera. Grupa obu Task Force miała w drodze z Hawajów skrycie przekroczyć międzynarodową linię zmiany daty, a po podzieleniu się na dwa zespoły, „Enterprise” miała zaatakować wyspy Kwajalein, Maloelap i Wotje na Marshalla, natomiast „Yorktown” – wyspy Makin, Mili i Jaluit. Atak przeprowadzono 1 lutego 1942 roku, choć nie wyrządził on poważnych szkód Japonii, to jednak dał amerykańskim lotnikom oraz obsłudze pokładu cenne doświadczenie bojowe.
Kolejny rajd miał na celu atak na japońską bazę w Rabaul, jednak po wykryciu przez łódź latającą Kawanishi H6K4 „Mavis”, dowodzący zespołem Task Force 11 admirał Wilson Brown anulował operację. Mimo to „Lexington” został wkrótce zaatakowany przez 17 bombowców Mitsubishi G4M „Betty”. Trzy tygodnie po rajdzie na Kwajalein, 24 lutego 1942 roku, „Enterprise” ponownie zaatakował japońskie pozycje, dokonując uderzeń na wyspę Wake, a 4 marca na wyspę Marcus. Rajd na Wake spowodował utratę przez Japończyków znacznych ilości paliwa i kilku samolotów, co zniwelowało militarną użyteczność atolu na kilka miesięcy. Atak na Marcus miał szczególne znaczenie, ponieważ wyspa ta znajduje się zaledwie 1000 mil od Tokio i 600 mil od głównej japońskiej bazy na wyspach Bonin, co stanowiło ostrzeżenie dla japońskich dowództw, że amerykańska marynarka znajduje się w zasięgu.
W obliczu intensyfikacji japońskiej ofensywy na południe, admirał Frank Fletcher przeprowadził pierwszą amerykańską operację z dwiema lotniskowcami, atakując japońską żeglugę w rejonie Lae i Salamaua. Rajd zakończył się zatopieniem krążownika pomocniczego, transportowca i trałowca. Lotniskowce „Yorktown” i „Lexington” nie mogły jednak wziąć udziału w kolejnym, najbardziej zuchwałym rajdzie Doolittle’a na Tokio. 18 kwietnia 1942 roku 16 bombowców North American B-25 Mitchell, startujących z „Horneta”, zbombardowało zakłady zbrojeniowe w Tokio, Nagoi i Kobe. Choć straty przemysłowe Japonii były niewielkie, to jednak lotniskowiec lekki Ryūhō odniósł lekkie uszkodzenia.
25 kwietnia 1942 roku „Hornet” oraz eskortujący go „Enterprise” powróciły bezpiecznie do Pearl Harbor, kończąc okres amerykańskich rajdów przed wielkimi bitwami lotniskowców w 1942 roku. Z powodu tego rajdu oba lotniskowce nie mogły wziąć udziału w pierwszej z tych bitew, na Morzu Koralowym.
Znaczenie rajdów
Trudno jednoznacznie ocenić, czy amerykańskie rajdy lotniskowców w pierwszej połowie 1942 roku były warte ponoszonego ryzyka, biorąc pod uwagę ich ograniczone efekty w postaci strat materialnych Japonii, szczególnie w przypadku rajdu na Wyspy Marshalla, gdzie Task Force 8 przez wiele godzin znajdowała się w zasięgu trzech japońskich lotnisk. Niemniej jednak seria amerykańskich rajdów dostarczyła załogom okrętów oraz członkom grup lotniczych cennego doświadczenia bojowego przed nadchodzącymi dużymi bitwami powietrzno-morskimi – na Morzu Koralowym, pod Midway i w krwawej kampanii wokół Guadalcanalu. Rajdy ujawniły również słabości amerykańskiej obrony przeciwlotniczej oraz systemu kierowania samolotami CAP, co umożliwiło poprawę tych aspektów.
Rajd na wyspy japońskie miał natomiast ogromne znaczenie, nie tylko w kontekście podniesienia morale amerykańskiego społeczeństwa w obliczu klęsk aliantów na różnych frontach II wojny światowej w 1942 roku, ale także miał duże znaczenie psychologiczne dla japońskiego społeczeństwa oraz dowództw japońskich sił zbrojnych. W rezultacie, przekonał on armię japońską, która wcześniej sprzeciwiała się planom ataku na Midway admirała Yamamoto, że konieczne jest zniszczenie amerykańskich lotniskowców. W efekcie dowództwo cesarskiej armii zgodziło się na wydzielenie jednostek do ataku na marynarkę w środkowym Pacyfiku oraz na desant na wyspę Midway. Po ataku na Wyspy Japońskie, 20 kwietnia dowództwo japońskiej armii zgodziło się również na opóźnienie ataku na Nową Kaledonię, Samoa i Fidżi, do czasu zakończenia operacji przeciw amerykańskim lotniskowcom na środkowym Pacyfiku.
Uwagi
== Przypisy ==
== Bibliografia ==
Trent Hone: Mastering the Art of Command: Admiral Chester W. Nimitz and Victory in the Pacific. Annapolis: Naval Institute Press, 2022. ISBN 1-68247-595-6. Brak numerów stron w książce
Edward P. Stafford: The Big E: The Story of the USS Enterprise, Illustrated Edition. Annapolis: Naval Institute Press, 15 stycznia 2016. ISBN 1-59114-802-2. Brak numerów stron w książce
Mark Stille: Pacific Carrier War: Carrier Combat from Pearl Harbor to Okinawa. Osprey. ISBN 1-4728-2633-7. Brak numerów stron w książce
Ian W. Toll: Pacific Crucible. T. War at Sea in the Pacific, 1941–1942. Nowy Jork: Norton & Company, November 14, 2011, seria: Pacific War Trilogy. ISBN 978-0393068139. Brak numerów stron w książce
Alan Zimm: The Attack on Pearl Harbor: Strategy, Combat, Myths, Deceptions. Casemate Publishers, 2011. ISBN 978-1-61200-010-7. Brak numerów stron w książce
