Okręty podwodne serii S
Okręty podwodne z serii S to amerykański typ jednostek podwodnych, które były budowane w okresie międzywojennym oraz podczas II wojny światowej. Seria ta obejmuje cztery różne typy, które zostały stworzone na podstawie odmiennych, konkurencyjnych projektów. Do 1925 roku powstało 51 okrętów tej serii, w tym 31 zbudowanych w stoczni Holland-EB według projektu EB73A, piętnaście jednostek typu S-3 (USN/PNY) oraz jeden okręt typu S-2 (Lake). W sumie do służby w US Navy przyjęto 48 jednostek serii S. Jeden z okrętów typu S-1 – SS-130 – został w 1940 roku przekazany Royal Navy, a następnie trafił do polskiej Marynarki Wojennej jako ORP „Jastrząb” (P-551).
Geneza
W trakcie I wojny światowej okręty podwodne wykazały swoją skuteczność w działaniach bojowych. Niemieckie U-Booty poważnie zaszkodziły komunikacji morskiej Wielkiej Brytanii, zbliżając ten kraj do kapitulacji. Tylko dzięki taktyce konwojów ochraniających statki transportowe oraz wsparciu ograniczonych brytyjskich sił przeciwpodwodnych przez jednostki amerykańskie udało się pokonać niemieckie okręty podwodne. Mimo powojennych starań wielu środowisk, w tym brytyjskich, które dążyły do wprowadzenia międzynarodowego zakazu prowadzenia wojny podwodnej, większość marynarek wojennych na świecie kontynuowała rozwój swoich flot podwodnych.
W Stanach Zjednoczonych marynarka wojenna przyjęła nowe podejście do konstrukcji jednostek podwodnych. Okręty wcześniejszych typów były budowane przez prywatne stocznie na podstawie wymagań przedstawionych przez US Navy. W przypadku typu S („S-boats”) powstały one w wyniku rywalizacji między firmami. Stocznia Electric Boat (EB), będąca kontynuatorem stoczni założonej przez Johna Hollanda, otrzymała kontrakt na budowę jednostki oznaczonej jako S-1, natomiast budowa drugiej jednostki – S-2 – została zlecona stoczni Lake Torpedo Boat Company, założonej przez znanego wynalazcę Simona Lake’a. Okręt S-3 został zaprojektowany przez samą marynarkę, a jego budowę powierzono stoczni Portsmouth Navy Yard w Kittery w stanie Maine. Celem marynarki było wybranie najlepszych cech z różnych konstrukcji i stworzenie jednego typu okrętu, który miałby być produkowany seryjnie. Po zakończeniu I wojny światowej w listopadzie 1918 roku, budowa okrętów uległa znacznemu spowolnieniu, jednak do 1925 roku wyprodukowano 51 jednostek serii „S” we wszystkich wersjach – 31 według projektu Holland-EB oraz 15 według własnego projektu marynarki. Prototyp S-2 Lake’a okazał się jednak nieudany, dlatego projekt został zmodyfikowany, a po wprowadzeniu poprawek wyprodukowano cztery kolejne jednostki zmienionego typu S-48. W efekcie różnych projektów, okręty serii „S” znacznie się od siebie różniły, przez co nie stanowiły jednego, jednolitego typu. W rzeczywistości grupa ta składała się z pięciu odrębnych typów: S-1, S-2, S-3, S-42 i S-48.
Budowę pierwszego okrętu typu S rozpoczęto 17 grudnia 1917 roku w stoczni Fore River Shipyard. Okręt został zwodowany 26 października 1918 roku, a do służby wszedł 5 czerwca 1920 roku. Ostatni okręt wszedł do służby w 1922 roku. Powstało pięć serii produkcyjnych różniących się między sobą wypornością i wymiarami. Przed wybuchem II wojny światowej trzy okręty zostały utracone w wyniku wypadków, a sześć złomowano. Po wybuchu wojny sześć okrętów przekazano Royal Navy, która jedną jednostkę udostępniła Polskiej Marynarce Wojennej (ORP „Jastrząb”). W trakcie II wojny światowej pięć okrętów zostało utraconych. Okręty uznano za przestarzałe i wykorzystywano jedynie do celów pomocniczych, takich jak rozpoznanie, transport czy szkolenie. Jednostki, które przetrwały wojnę, zostały złomowane w 1946 roku.
Przypisy
Bibliografia
Norman Polmar: The American submarine. Annapolis, Md.: Nautical Aviation Pub. Co. of America, 1981. ISBN 0-933852-14-2. Brak numerów stron w książce
Norman Friedman: U.S. submarines through 1945: an illustrated design history. Annapolis, MD: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-263-3. Brak numerów stron w książce
