Amerykański model nadzoru korporacyjnego

Amerykański model nadzoru korporacyjnego

Amerykański model nadzoru korporacyjnego to system nadzoru, który wykształcił się w ramach prawa Stanów Zjednoczonych.

Historia

Podstawy amerykańskiego modelu nadzoru korporacyjnego, znanego również jako ład korporacyjny, zostały ustanowione około 1791 roku, kiedy to parlament New Jersey utworzył Society for the Establishment of Useful Manufactures (SUM). Prospekt tej korporacji wskazywał, że będzie ona zarządzana przez radę składającą się z 13 dyrektorów, wybieranych przez akcjonariuszy, a pięciu z nich powoła komitet audytu, który będzie miał dostęp do danych finansowych.

Na kształtowanie się obecnego systemu miało wpływ wiele wydarzeń, począwszy od wielkiego krachu na giełdzie w 1929 roku, po którym zaczęto szerzej analizować funkcjonowanie korporacji oraz ich rolę w społeczeństwie i wśród akcjonariuszy. W późniejszych latach, po II wojnie światowej, nastąpiła ekspansja amerykańskich korporacji, a także pojawiły się teorie agencji oraz kosztów transakcyjnych. Kryzys azjatycki w latach dziewięćdziesiątych oraz fala bankructw na początku lat 2000, takich jak Enron i Worldcom, również miały znaczący wpływ na zmiany w nadzorze korporacyjnym w USA.

Wszystkie te wydarzenia przyczyniły się do obecnego kształtu nadzoru korporacyjnego w Stanach Zjednoczonych, w którym w różnych okresach kluczowym postulatem była większa ochrona interesów akcjonariuszy, zarówno indywidualnych, jak i instytucjonalnych oraz interesów społecznych.

Nazewnictwo

Ze względu na podobieństwo do modelu stosowanego w Wielkiej Brytanii, amerykański model nadzoru korporacyjnego bywa określany jako model anglo-amerykański. Należy jednak zauważyć, że istnieją pewne różnice między rozwiązaniami przyjętymi w USA a tymi w Wielkiej Brytanii. W literaturze anglojęzycznej można także spotkać się z określeniem tego modelu jako model liberalny.

Podstawowe cechy

Amerykański model nadzoru korporacyjnego ma na celu zapewnienie akcjonariuszom maksymalizacji ich celów, takich jak zysk oraz wzrost wartości akcji.

Korporacja jest zarządzana przez radę dyrektorów, zazwyczaj liczącą 13 członków, wybieranych przez akcjonariuszy. W skład rady wchodzą zarówno dyrektorzy zewnętrzni, jak i wewnętrzni, którzy są zorganizowani w kilka komitetów, z czego najważniejszy to komitet audytu.

Rada dyrektorów powołuje dyrektora generalnego, odpowiedzialnego za codzienne zarządzanie korporacją. Tradycyjnie dyrektor generalny ma wobec akcjonariuszy dwa kluczowe obowiązki: obowiązek lojalności oraz należytą staranność.

W systemie amerykańskim akcjonariusze są traktowani jako podstawowi interesariusze, co sprawia, że cały model nadzoru korporacyjnego koncentruje się na relacjach między radą dyrektorów a akcjonariuszami.

Najczęściej wskazywane słabe strony modelu amerykańskiego

Jednym z głównych problemów jest skupienie się korporacji wyłącznie na zysku, co prowadzi do marginalizacji innych interesariuszy, takich jak pracownicy, społeczeństwo oraz państwo.

Zobacz też

Bibliografia

  • K. Lis, H. Sterniczuk: Nadzór korporacyjny. Kraków: Oficyna Ekonomiczna, 2005, s. 124–128. ISBN 83-89355-83-3.
  • M. Jerzemowska: Nadzór korporacyjny. Warszawa: PWE, 2002, s. 41–49. ISBN 83-208-1382-4.
  • A. Berle, G. Means: Modern corporation and private property. Nowy Jork: McMillan, 1932. Brak numerów stron w książce.
Przeczytaj u przyjaciół: